Morgunblaðið - 19.10.2008, Síða 2

2 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. OKTÓBER 2008
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir frett@mbl.is Fréttastjórar Sunna Ósk Logadóttir, sunna@mbl.is Egill Ólafsson, egol@mbl.is Viðskipti vidsk@mbl.is Björgvin Guðmundsson, fréttastjóri, bjorgvin@mbl.is
Menning menning@mbl.is Fríða Björk Ingvarsdóttir, ritstjórnarfulltrúi, fbi@mbl.is Umræðan | Bréf til blaðsins Guðlaug Sigurðardóttir, ritstjórnarfulltrúi, gudlaug@mbl.is Minningar mbl.is/sendagrein, Stefán Ólafsson, Arnór Ragnarsson Íþrótt-
ir sport@mbl.is Sigurður Elvar Þórólfsson, seth@mbl.is Víðir Sigurðsson, vs@mbl.is Sunnudagur Ragnhildur Sverrisdóttir, ritstjórnarfulltrúi, rsv@mbl.is mbl.is netfrett@mbl.is Guðmundur Sv. Hermannsson fréttastjóri gummi@mbl.is
Mánudagur 20. október kl. 11.45
Tækifæri fyrir jafnrétti á umbreytingatímum!
Ólafur Grétar Gunnarsson, fjölskylduráðgjafi hjá ÓB-ráðgjöf, Þórunn
Jóna Hauksdóttir, bæjarfulltrúi í Árborg og framhaldsskólakennari í
F.Su., og Helgi Árnason, skólastjóri í Rimaskóla, ræða á opnum fundi í
Valhöll tækifæri fyrir jafnrétti á tímum efnahagslægðar.
Landssamband sjálfstæðiskvenna stendur fyrir fundinum og er Drífa
Hjartardóttir, formaður Landsambands sjálfstæðiskvenna, fundarstjóri.
Nánari upplýsingar um fundina og flokkstarfið má finna
á heimasíðu flokksins, www.xd.is, eða í síma 515-1700.
Tölum saman
Eftir Ylfu Kristínu K. Árnadóttur
ylfa@mbl.is
YNGRI konur reykja hlutfallslega meira en karlar og
virðast konur síður hætta að reykja. Þetta eru frumnið-
urstöður rannsóknar Sigríðar Báru Fjalldal,
deildarlæknis í námi í almennum lyflækningum
á Landspítalanum, sem kynntar voru á heim-
ilislæknaþingi á Grand hóteli Reykjavík í gær.
Þeir sem eldri eru vilja síður hætta að reykja
Rannsóknin leiddi einnig í ljós að fólk eldra en 59 ára
virðist síður hafa áhuga á að hætta að reykja. Þá
skammast það sín síður fyrir reyk-
ingar sínar en af þeim sem skamm-
ast sín eru konur í meirihluta.
Niðurstöðurnar bentu einnig til
þess að karlar séu líklegri til
að vera stórreyk-
ingamenn en konur
og að reykingamenn séu líklegri til að hafa að baki
styttri skólagöngu en hinir reyklausu.
Í erindi Sigríðar Báru var því velt upp hvort
hugsanlega þyrfti kynbundna nálgun í forvörnum og
reykleysismeðferð vegna ólíkra reykingavenja og hug-
arfars karla og kvenna. Hún segir að næst taki við að
kanna hví eldra fólk hafi ekki áhuga á að hætta að
reykja.
Sama hlutfall karla og kvenna prófað
Alls tóku 755 Íslendingar, 40 ára og eldri
og búsettir á höfuðborgarsvæðinu, þátt í
könnuninni en hún sýndi m.a. að sama
hlutfall karla og kvenna, eða 61%,
hafði reykt einhvern tíma um ævina.
Notast var við staðlaða spurningalista um
reykingar, einkenni frá öndunarfærum,
lífsstíl, heilsufar og lífsgæði. Viðhorf til
reykinga voru könnuð með sérstökum
spurningum.
Konur hætta síður
FRÉTTASKÝRING
Eftir Láru Ómarsdóttur
lom@mbl.is
LÖG um skil lóðarhafa á lóðum til
sveitarfélaganna og endurgreiðslu
gatnagerðargjalda munu setja strik
í reikninginn hjá sveitarfélögum
landsins nú þegar erfiðlega gengur
fyrir byggingarfyrirtæki að fjár-
magna framkvæmdir sínar. Sam-
kvæmt lögunum þurfa sveit-
arfélögin að endurgreiða lóðir að
fullu ásamt verðbótum þegar þeim
er skilað. Sveitarfélögin á höf-
uðborgarsvæðinu eru verst sett
vegna þessa og þurfa sum þeirra að
draga úr framkvæmdum til að
mæta þessum kostnaði en önnur
koma til með að fá lán hjá Lána-
sjóði sveitarfélaganna til að brúa
bilið.
Endurskoða þarf lögin
Kópavogsbær er eitt þeirra sveit-
arfélaga sem þurfa að fá lán hjá
lánasjóðnum en kostnaður bæj-
arfélagsins vegna innskila á lóðum
er á bilinu fjórir til fimm milljarðar.
Um 30-40 prósentum þeirra lóða
sem bæjarfélagið úthlutaði á síð-
asta ári hefur verið skilað inn en á
þeim hefði mátt reisa 7-800 íbúðir.
„Það þarf að endurskoða lögin,“
segir Gunnar Birgisson, bæjarstjóri
í Kópavogi. Gunnar segir lögin
barn síns tíma. „Í það minnsta þarf
að setja stífari reglur um uppbygg-
ingarhraða nú eða þá að lóðarhafar
verða að taka eitthvað á sig, enda
kannski ósanngjarnt að sveit-
arfélögin beri allan kostnaðinn.“
Lóðarhafar hafa þrjú ár til að hefja
framkvæmdir og geta hvenær sem
er á þeim tíma skilað lóðunum.
„Sumum þessara lóða sem eru að
koma inn núna var úthlutað árið
2005,“ segir Birgir.
Halldór Halldórsson, formaður
Sambands íslenskra sveitarfélaga,
tekur í sama streng og Gunnar:
„Það þarf að skoða þessi lög, þá að-
allega þessar miklu skyldur sveitar-
félaganna og þá hvort það væri
ekki eðlilegt að þau fengju að halda
eftir einhverju umsýslugjaldi því
þau hafa lagt mikinn kostnað í
þetta.“
Lánasjóður sveitarfélaganna hef-
ur heimild til að lána 15 milljarða í
formi skuldabréfa það sem eftir lif-
ir árs. Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins þurfa sveit-
arfélögin á höfuðborgarsvæðinu að
endurgreiða 10 milljarða vegna
lóðaskila. Einhver sveitarfélög
hyggjast þó draga úr fram-
kvæmdum og önnur þurfa ekki á
láni að halda.
Dregið úr framkvæmdum
Reykjavíkurborg mun eitthvað
draga úr framkvæmdum til að
mæta þeim kostnaði sem fellur á
borgina vegna endurgreiðslu á lóð-
um. Óskar Bergsson, formaður
borgarráðs og framkvæmda- og
eignaráðs borgarinnar, segir að
verið sé að skoða hvernig borgin
komi út úr þeim fjárhagsvanda sem
nú steðjar að öllu samfélaginu. Það
sé gert í fullri samvinnu við minni-
hlutann í borginni.
Langflestar lóðir í Mosfellsbæ
eru í einkaeigu. Þar hefur aðeins
einni íbúðarlóð verið skilað til bæj-
arins og örfáum atvinnulóðum.
Lögunum
verður
að breyta
 Lög um endurgreiðslu gatnagerðar-
gjalda koma illa við sveitarfélögin
 Skyldur sveitarfélaganna of miklar
Í HNOTSKURN
»Lánasjóður íslenskrasveitarfélaga hefur heim-
ild til að lána 15 milljarða
króna til sveitarfélaganna það
sem eftir lifir árs.
»Bakreikningur sveitarfé-laganna á höfuðborgar-
svæðinu vegna gatnagerðar-
gjalda er um 10 milljarðar.
»Samband íslenskra sveit-arfélaga vill að lögum um
endurgreiðsluna verði breytt
og að sveitarfélögin fái að
halda eftir umsýslugjaldi.
LEIT að lausum
flugsætum frá
Bretlandi til Ís-
lands hefur auk-
ist um 400% á
vefsíðunni Sky-
scanner síðasta mánuðinn, að því er
fram kemur á ferðafréttavefsíð-
unni Traveldailynews.com. Fréttir
af falli krónunnar og efnahags-
ástandi Íslands eru sagðar hafa
leitt til þessa mikla áhuga, sömu-
leiðis sé allt uppihald á Íslandi
ódýrara fyrir ferðalanga.
Mikill áhugi á
flugi til Íslands
FLJÚGANDI hálka var á Suður-
landi í gærmorgun. Að sögn lög-
reglunnar á Selfossi höfnuðu þrír
bílar utanvegar um morguninn.
Einn bíll valt á veginum við Kot-
strönd, annar fór út af á Bisk-
upstungnabraut og sá þriðji í
Þrengslunum. Þá fór bíll út af og
valt í Mosfellsdalnum, sömuleiðis
vegna hálku. Engin meiðsl urðu á
fólki en bílarnir munu vera mikið
skemmdir. jmv@mbl.is
Fjórir bílar út af
vegna hálku
SJÖTÍU prósent kjósenda vilja að
efnt verði til þjóðaratkvæða-
greiðslu um aðildarviðræður um
inngöngu í Evrópusambandið,
samkvæmt nýrri skoðanakönnun
Capacent sem unnin var fyrir hóp
áhugafólks um Evrópumál innan
Framsóknarflokksins. Meirihluti
innan allra flokka er því hlynntur.
Aðeins 17,5% eru andvíg þessari
leið.
Tæp 50% hlynnt aðild að ESB
Niðurstaða spurningarinnar um
hvort viðkomandi væri hlynntur að-
ild að ESB eða ekki var afgerandi
önnur en þegar spurt var um þjóð-
aratkvæðagreiðslu. Tæp 50% eru
hlynnt aðild Íslands að ESB en 27%
andvíg, að því er segir í frétt
Fréttablaðsins í gær.
Um 83% kjósenda Samfylkingar
vilja að efnt verði til þjóðarat-
kvæðagreiðslu og 78% Vinstri
grænna. Tæp 70% framsóknar-
manna vilja þjóðaratkvæðagreiðslu
en rétt rúmlega helmingur þeirra
sem myndu kjósa Sjálfstæðisflokk-
inn, væri kosið í dag.
Meirihlutinn vill
viðræður við ESB
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
FUNDUR
Landsbankans í
júlí í sumar þar
sem kynnt var
skýrsla bresku
hagfræðinganna
Willems H. Buit-
ers og Anne Si-
bert um íslenska
bankakerfið var
enginn venjuleg-
ur morgunverðarfundur á vegum
bankans, að sögn Gylfa Zoëga, pró-
fessors við Háskóla Íslands, en hann
var einn fundarmanna. Haft var eftir
Sigmundi Sigurgeirssyni, ráðgjafa
Árna M. Mathiesen fjármálaráð-
herra, í Morgunblaðinu á fimmtu-
dag, að hann hefði litið á fundarboðið
sem sambærilegt við mörg önnur
morgunverðarfundarboð bankans. Á
fundinum var hópur manna, m.a.
fulltrúar Seðlabankans og viðskipta-
ráðuneytisins. Gylfi segir að niður-
staða fundarins hafi verið sú að ógn-
vænlegar blikur væru á lofti. „Það er
miður að stjórnvöld hafi, að því er
virðist, ekki hlustað á þessa og aðra
sem vöruðu við því sem gerast kynni.
Það var ekki tilviljun að okkar fjár-
málakerfi fór sérstaklega illa út úr
þeirri heimskreppu sem nú geisar,“
segir Gylfi.
Berskjaldaðir fyrir áhlaupi
Í fyrirlestri Buiters og Sibert í
sumar hafi komið fram að þótt hér
væri að flestu leyti fyrirmyndarþjóð-
félag þá væri stærð bankakerfisins
mikið vandamál vegna þess að ís-
lensku bankarnir væru „berskjald-
aðir fyrir bankaáhlaupi, þ.e.a.s. því
að lokað væri fyrir lánalínur frá er-
lendum viðskiptabönkum“, segir
Gylfi. Ísland hefði þá kosti að ganga í
Evrópusambandið svo bankarnir
gætu starfað í skjóli Evrópska seðla-
bankans, eða flytja úr landi.
Fram hafi komið að til skamms
tíma þyrfti ríkið hins vegar að leita
leiða til þess að afla gjaldeyris til að
verja bankana ef lánalínur lokuðust.
„Þau nefndu í því sambandi að ríkið
gæti veðsett orkulindir landsins og
þjóðnýtt bankana; að það gæti notað
eignir lífeyrissjóðanna og þjóðnýtt
þá; að það gæti hugsanlega fengið
gjaldeyrisskiptasamning við seðla-
banka Bandaríkjanna; eða að það
gæti leitað til Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins,“ segir Gylfi.
Af máli Buiters og Sibert hafi
mátt ráða að sú hætta væri yfirvof-
andi að lokun lánalína myndi koma
bönkunum í greiðsluþrot og að seðla-
bankinn og ríkisstjórn væru ekki
undirbúin til þess að bjarga þeim frá
falli. „Sá tónn sem kom fram í fyr-
irlestrinum endurspeglast í heiti ný-
legrar ritgerðar Buiters í Financial
Times, „Iceland’s bank defaults:
lessons of a death foretold“, og skrif-
um hans eftir heimsóknina þar sem
hann spáir því að okkar bankar verði
með þeim fyrstu sem falli í Evrópu,“
segir Gylfi.
Hann bendir á að ekki sé „of seint
að leita eftir áliti og samvinnu þeirra
sem best til þekkja og leysa þau
vandamál sem steðja að þjóðfélagi
okkar í samvinnu við alþjóðastofn-
anir og vinveitt ríki“.
Útreið Íslands
engin tilviljun
Í HNOTSKURN
»Buiter og Sibert eru sér-fræðingar í peningamála-
hagfræði.
»Buiter hefur m.a. setið ívaxtaákvörðunarnefnd
Englandsbanka og Sibert í
skuggavaxtaákvörðunarnefnd
Íhaldsflokksins.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Gylfi Zoëga
 Breskir sérfræðingar lögðu til að
þjóðnýta mætti banka og lífeyrissjóði