Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1950, Blaðsíða 17

HEIMSENDIR
Árið 1518 hafði frægur stjörnuspámaður,
Stöffler, lýst því yfir, að heimsendir væri í
nánd, og að jörðin myndi farast með öllu, sem
á henni var, í febrúar árið 1524 í stórkostlegu
syndaflóði, miklu svæsnara en því, sem vai'ð á
dögum Nóa.
Maður getur spurt sem svo, hvaðan Stöffler
hafi komið þessi vitneskja, og á þessum tímum
hefur vafalaust fleiri en ein óttaslegin sál beint
þeirri spurningu til hins mikla spekings. En
eins og allir spekingar, hafði þessi öll sín plögg
í lagi og gat vitnað í það, að í febrúarmánuði
nefnt ár myndu þrjár plánetur, Marz, Satúrn-
us og Júpíter koma saman í merki fisJcanna og
það myndi óhjákvæmilega hafa hroðaleg vatns-
flóð á jörðinni í för með sér.
Þegar fólk hafði fengið þessar upplýsingar
og þar með gengið úr skugga um, að spámað-
urinn byggði á traustum, „vísindalegum" grund-
velli, fór ekki hjá því, að fólkið í hinum ýmsu
löndum yrði heldur en ekki dapurt og óttasleg-
ið, — og því meir sem nær leið hinum örlagaríka
febrúarmánuði á því herrans ári 1524, því meir
óx hræðsla manna. Á flesta verkaði hún lam-
andi, og mai’gir bændur hirtu ekkert um jarðir
sínar, en létu þær falla í órækt. — Það var
hvort sem var ekki til neins. Fólk, sem skuld-
aði peninga, borgaði þá ekki, heldur eyddi þeim.
— Það kom alveg í sama stað niður, því að
peningarnir fórust hvort eð var, — og þannig
er hægt að nefna fjölda dæma um, hvernig fólk
lét reka á reiðanum fyrir áhrif spádóma Stöffl-
ers. Þó voru ekki allir á því að gefast upp að
óreyndu — margir byggðu sér skip eins og
örkina Nóa, til þess að geta bjargað lífi sínu
og verðmætustu lausafjármunum.
Febrúar 1524 kom og leið, en ekkert synda-
flóð! Allt gekk sinn vanagang, jörðin grænk-
aði og trén laufguðust, og gamla móðir jörð
virtist langt frá því að hafa í hyggju að leggj-
ast út af og deyja.
Þetta varð bæði þeim klóku og óklóku til-
efni til að brjóta heilann. Hver var meiningin?
Hafði Stöffler skjátlast, eða hvað?
Meðal þeirra, sem brutu heilann um þetta
mál, var einnig kjörfursti Joakim hinn fyrsti,
og hann varð eindregið að telja til hinna klóku,
ekki aðeins af því að hann var kjörfursti, en
einnig — og einkum — af því, að hann var
sjálfur stjörnuspekingur, og í litlum turni á
kjörifurstahöllinni í Berlín hafði hann heila
stjörnuskoðunarstöð. Hér sat hann og hans
hálærði og hávirðulegi hirðstjörnuspámaður,
Carion, og vakti yfir gangi stjarnanna og las
hið dularfulla himinmál, sem hin ýmsu stjörnu-
merki töluðu til mannanna barna. Og þeir
lásu þar m. a., að Stöffler hefði haft rétt fyrir
sér að vissu leyti — syndaflóðið yrði ekki um-
flúið, það var óhagganleg staðreynd — aftur
á móti hafði sá lærði maður reiknað skakkt —
það var dagsetningin, sem ekki var rétt! Rétti
dagurinn var 15. júlí 1525. Þangað til gat fólk
dundað við að kveðja hina fögru jörð! En þessa
vitneskju varðveittu kjörfurstinn og hirðspá-
maður hans með sjálfum sér — einungis þeim
nánustu var trúað fyrir henni. Hvort þetta
hefur verið af hreinni hagsýni, til að æsa ekki
til almennrar hræðslu í annað sinn, eða hvort
það hefur stafað af ofurlítilli efasemi hjá kjör-
furstanum um áreiðanleik eigin útreikninga, —
um það er ekki vitað. En eftir öðru að dæma,
virðist efagirni og hik ekki beinlínis hafa verið
hans veika hlið.
Hinn 15. júlí 1525 rann upp bjartur og fagur,
og virtist allt annað en útlit fyrir heimsendi
í nánustu framtíð. Hádegi kom og kjörfurst-
inn tók að gerast órólegur — skyldu útreikn-
ingar hans einnig bregðast! Hverju var þá
eiginlega treystandi? Kjörfurstinn leit áhyggju-
augum til himins, þar sem sólin skein í heiði,
og hann spurði, hvort menn tækju ekki eftir
því, að sólfarið væri eitthvað undarlegt — vott-
ur þess að regn væri í nánd, og þar með synda-
flóðið.
Loks þegar leið á daginn, tóku dimm ský að
hrúgast upp í vestri! Svona, þarna kemur það!
hugsaði kjörfurstinn og gaf samstundis skipun
um að halda burt úr höllinni, eins og ráðgert
VIKINGUR
275