Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1950, Blaðsíða 44

LÍFDR YKKURINN OG ÆSKULINDIN
Hve gömul getum við orðið? Deyjum við ekki allt
oí snemma, og er það í rauninni óhjákvæmilegt að
deyja? Til forna gæddu menn guði sína ekki einungis
eilífu lífi, heldur einnig eilífri æsku, og þeir tóku að
hugleiða, hvort þeir gætu ekki orðið hins sama aðnjót-
andi. „Lífið er fagurt og dauðinn er andstyggð", sögðu
þeir, og til þess að losna við elli og dauða, voru menn
sífellt að leita ráða til að komast hjá þessum örlögum.
Það var leitað að æskulindinni og síðan að lífdrykkn-
um.
Þeir gömiu, sem ekki þekktu neitt að ráði til efna-
fræðinnar, höfðu ekki látið sér til hugar koma, að menn
gætu sjálfir blandað slíkan drykk. Þeir höfðu meiri
trú á, að einhversstaðar á jörðinni væri lind, og hver,
sem af henni drykki, yngdist þegar í stað og kastaði
ellibelgnum. Guðinn Júpíter hafði eitt sinn orðið ást-
fanginn af dís nokkurri, og hann breytti henni í lind.
Það var sú lind, sem menn leituðu nú. Hvar hún
rann, vissu menn því miður ekki, en að hún væri til,
trúðu menn eins og nýju neti. Á næstum öllum fornum
landabréfum má sjá hana staðsetta, og í riddararóman
frá miðöldum, Huan frá Bordeaux, upplýsir höfund-
urinn: lindin kemur frá Níl, og frá þeim stöðum, þar
sem Paradís var áður, og vatn hennar er svo máttugt,
að þegar sjúkur maður drekkur af því, verður hann
heilbrigður, og þegar gamall maður drekkur af því,
verður hann þrítugur á ný“.
Trúin á tilveru þessarar dásamlegu lindar var svo
bjargföst, að þegar Kólumbus hafði fundið Ameríku,
voru margir svo sannfærðir um, að lindin hlyti að
vera í þessu nýja landi, að þeir fóru þangað þeirra
erinda einna, að finna hana. Það var í leit að æskulind-
inni, að spænski sæfarinn Ponce de Léon fann strendur
Florida árið 1512.
Það leið á löngu áður sú trú dofnaði, að náttúran
byggi yfir slíkri lind, mönnunum til handa. Þegar menn
fóru að skyggnast inn í leyndardóma efnafræðinnar,
hugðust menn finna ráðið til að varðveita æskuna og
lífið eftir þeirri leið. Þegar gullgerðarmennirnir sátu
álútir yfir tilraunaglösum sínum og suðukörum, var
það ekki aðeins til að finna vökva, sem breytti öllu í
gull, heldur líka til að finna upp lífdrykkinn. Menn
trúðu statt og stöðugt, að það væri hægt. Árið 1590
gaf sá hálærði Bacou í Oxford út bók, þar sem hann
ráðlagði viss seyði af gulli, perlum og gimsteinum til
að lengja lífið, og nefnir sem dæmi greifynju nokkra,
Desmont að nafni, sem hafi með því að nota slíkt
gullseyði náð 140 ára aldri. Þegar lærður maður eins
og- Bacou gat lagt trú á slíkt, hvað var þá ekki hægt
að telja fáfróðum almenningi trú um? I mörg hundruð
ár mátti sjá svindlara og loddara ferðast fram og
aftur um Evrópu og bjóða fala hina dásamlegustu
drykki. Hinn alræmdi greifi af Saint Germaiu, sem
kunni að sveipa líf sitt einskonar dularhjúpi, hélt
því fram, að hann hefði lifað margoft hér á jörðu og
myndi glöggt hin fyrri æviskeið sín. Hann seldi drykk,
sem hann kallaði „lífteið", og átti það að yngja hvern
þann, er af drakk, um tíu ár, en yngingin tók eitt ár.
Áður en árið var liðið, var Saint Germaiu kominn á
allt aðrar slóðir, ásamt þeim peningum, sem hann
hafði svikið út úr fólki. Annar ekki síður alræmdur
náungi var Josef Balsamo, þekktur undir nafninu
Cagliostro, sem var um tíma heimilislæknir Maríu
Antoinette. Hann blandaði „lífdrykk", sem hann seldi
fyrir offjár. Hann seldi svo vel, að hann gat lifað
konunglega. Og einn af samtíðarmönnum Cagliostros,
læknirinn Clande Chevalier, gaf út bók árið 1787, sem
hann nefndi: „Sigurinn yfir ellinni eða örugg ráð til
að afmá öll merki ellinnar og lifa eins lengi og maður
vill og án þess að finna til hrumleika". Þessir fínu
loddarar ginntu einkum ríkt fólk, en almenningur slapp
ekki heldur. Það var ekki haldinn svo markaður, að
ekki væri þar einhver „doktor", sem seldi lífdrykki,
og t. d. í París og London voru sérstakir staðir, Pont
Neuf og Cheapside, þar sem ætíð var urmull prangara
með þessa kraftaverkadropa, bláa, rauða eða græna.
30 2
VÍKINGUR