Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1950, Blaðsíða 32

fréttu fyrst hvor um annan. Sendimenn flýttu
sér sem mest þeir máttu til konungsins, sem
dvaldist í Tenochitlan (Mexíkóborgf, höfuð-
borginni, sem Aztekarnir höfðu byggt úti í
stóru vatni. Sendimennirnir fluttu konunginum
uggvænlegar fregnir um aðkomumennina, eld-
vopn þeirra, fljótandi virki og hræðilega hesta.
Montezúma þótti mikils vert um þetta og reyndi
fyrir sitt leyti að láta aðkomumennina sjá, að
hann væri ekkert smámenni heldur. Hann sendi
ti! þeirra tvo tignarmenn með 100 þræla, sem
báru gnægð dýrindis gjafa, meðal annars her-
klæði, sem voru skreytt plötum úr skíru gulli,
fagurlega skrautofnar flíkur, margvíslega dúka
og myndir af dýrum og fuglum úr gulli og
silfri. Spænskur hjálmur hafði verið sendur til
höfuðborgarinnar, og lét konungur hann koma
aftur barmafullan af gullsandi, og auk þess
sendi hann hellur úr gulli og silfri á stærð við
vagnhjól. En Montezúna vissi ekki við hverja
hann átti, þar sem Spánverjar voru. Þegar þeim
höfðu borizt slíkar sannanir um auðlegðina í
landinu, var þýðingarlaust fyrir sendimenn
konungs að flytja þeim boð um, að ráðlegast
væri fyrir þá að hverfa heim aftur með þær
vinargjafir, sem þeir hefðu fengið. Það tjáði
ekki, að sendimennirnir sögðu þeim, að það væri
langt til höfuðborgarinnar og leiðin þangað
bæði erfið og hættuleg.
En ástandið í herbúðum Spánverja var allt
annað en gott. Þeir voru matarlitlir, svo að á
þeim sá. Ágreiningur var töluverður í liðinu.
Velasquez átti þar vitni, sem vildu halda heim
aftur. Allmikill flokkur manna var óánægður.
Enn fremur hafði leiðangursmönnum verið
dreift: Cortez hafði sent Francisco de Montejo
með tveim skipum norður með ströndinni til
þess að kanna hana. Þeir höfðu farið til Panuco
(skammt frá Tampico) og snúið þar við. Síðan
hélt allt liðið norður eftir, sumt á sjó og sumt
á landi, til þess að komast í auðugra land og
frjósamara. Á leiðinni juku þeir flokk sinn
með innlendum mönnum. í Chiahuitzla söfn-
uðust skip þeirra saman í höfn, sem Montejo
hafði fundið. Þar stofnuðu þeir borgina Villa
Rica de Vera Cruz, og höfðu þar síðan aðal-
aðsetur sitt.
Óánægja og samblástur hélt áfram í nýlend-
unni. Þá greip Cortez til svo djarflegra ráða,
að varla á sinn líka í sögu hans og reyndar
óvíða í hernaðarsögu annarra manna. Hann
brenndi flota sinn og sökkti honum, nema einu
litlu skipi, sem hann ætlaði að senda heim til
Spánar með fréttir og gjafir til keisarans.
Hann ætlaðist öldungis ekki til þess að leið-
angursmenn dreifðust aftur eða ágreiningur
yrði um það, hver yfirmaðurinn væri, heldur
skyldu þeir allir saman fara til Mexíkóborgar
og hrósa þar sigri eða láta allir líf sitt að
öðrum kosti. Þetta var í ágúst 1519. 1 septem-
ber komu þeir til Tlascala. Þar unnu þeir sigur
á landsmönnum í fólkorustu, brenndu mörg
þorp og handtóku þá menn, sem eftir lifðu.
Svipaðir atburðir gerðust i Cholula. Þeir höfðu
nú safnað að sér um sex þúsundum innfæddra
manna af ýmsum kynþáttum, er voru reiðu-
búnir að leggja hinum voldugu aðkomumönn-
um lið og ráðast með þeim á Mexíkó. Monte-
zúma leizt ekki á blikuna og sendi menn til þess
að telja Spánverja á að leggja ekki leið sína
til borgarinnar.
Spánverjar héldu áfram, og snemma í nóv-
ember kom Montezúma á móti þeim og bauð
Cortez og lið hans velkomið með mikilli viðhöfn.
Höfðingjarnir hétu hvor öðrum vináttu og
virðingu, en hvor um sig beið eftir hentugu
tækifæri til þess að koma fram launráðum,
fyrirsátum og óvæntum árásum. Þegar Cortezi
hafði verið fengin vistarvera í konungshöllinni
sjálfri, lét hann taka Montezúma höndum og
halda honum í gislingu. Um stund var hann
geymdur í fjötrum og látinn sverja keisaran-
um á Spáni hollustu og neyddur til þess að
gjalda skatt. Auk þess var mikið fé dregið sam-
an úr nálægum sveitum. Spánverjar eyðilögðu
líkneski og guðamyndir í hofunum eða tóku
þær brottu, og settu í þeirra stað krossa og
ölturu. Þetta æsti innlenda menn til fjand-
skapar framar öllu öðru.
Cortez og menn hans voru nú setztir að völd-
um í hjartastað Mexíkóríkis, en aldrei hefur
aðstaða nokkurra sigurvegara verið tvísýnni,
óþægilegri og hættulegri. Cortez tók þá það til
ráðs, að hann sendi menn til strandar til þess
að smíða skip. Hann lét í veðri vaka, að hann
hefði í hyggju að hverfa burt úr Mexíkó. En
reyndar ætlaði hann sér aðeins að vinna með
því frest. Hann tók nú að óska af heilum huga,
að hann fengi viðurkenningu og vald heiman
frá Spáni og tækifæri til þess að ná í liðsauka
frá Kúbu.
En það voru ekki vinir, sem komu frá Kúbu,
heldur óvinir. Panfilo de Narvaez varpaði akk-
erum hjá San Juan de Ulloa í aprílmánuði 1520.
Velasquez hafði sent hann til þess að hafa gæt-
ur á Cortezi. En þar hafði köttur verið sendur
á móti tígrisdýri.
Cortez brá við, er hann heyrði tíðindin, tók
með sér 70 hermenn og þaut til strandar. Þar
leitaði hann samkomulags við Narvaez, en réðst
svo á hann nótt eina í ofviðri og hellirigningu,
þegar hann uggði ekki að sér. Narvaez missti
29D
V f K I N G U R