Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1950, Blaðsíða 35

sig lagt, hvort heldur var í ferðalögum, bar-
dögum eða illdeilum.
Orellana var yngri maður en Pizarrobræður,
en hann hafði komið nægilega snemma til þess
að taka þátt í sigrunum í Perú, og hann hafði
grundvallað borgina Santiago de Guayaquil.
Þegar nú Pizarro færðist þetta stórræði í fang,
hamaðist Orellana við að koma sér upp flokki
og ganga til liðs við hann.
Þetta var í febrúar 1541. Pizarro hafði þá
varið nokkrum tíma til undirbúnings ferðar-
innar. Hann hafði safnað saman yfir 200 Spán-
verjum og jafnmörgum hestum. Hann hafði
2000 svín, jafnmarga hunda og stóra hjörð af
lamadýrum. öldungis á sama hátt og hann hafði
safnað þessum skepnum saman, smalaði hann
saman og hlekkjaði 4000 Indíána til þess að
vera þjóna og þræla á leiðinni. Þessi stóra lest
lagði af stað upp í fjalllendið með mikíum
fögnuði og gleðilátum, en áður en þeir höfðu
farið 50 kílómetra, voru þeir komnir í ógurleg-
ustu klettagljúfur og bugðótt skörð á milli jök-
ultinda. Svo sem forsmekkur þess, er í vændum
var, króknuðu 100 Indíánar úr kulda. Leið-
angursmenn fetuðu sig með mestu örðugleikum
yfir háa fjallahryggina. Þeir komu að árgilj-
um, sem brúa þurfti. Þegar hærra kom, stóðu
menn og skepnur á öndinni, gáfust upp og
hnigu niður utan við veginn. Sumir runnu til
á stígunum og hröpuðu niður í gljúfrin. Þegar
leiðangurinn kom til Zomaco, voru menn neydd-
ir til að hvíla sig um stund og hressast.
En af Orellana og mönnum hans er það að
segja, að þeir hröðuðu sér á eftir meginliðinu.
Þeir lögðu upp frá Guayaquil og fóru um
Quito og flýttu sér allt hvað af tók. Þeir urðu
að eiga í höggi við fjandsamlega Indíána, sem
umferð meginliðsins hafði komið róti á. Þeir
misstu mikinn hluta af farangri sínum og vist-
um og voru illa á sig komnir, þegar þeir hittu
hina hjá Zumaco.
Meðan Orellana var að ná sér aftur hjá
Zumaco, fór Pizarro með lítinn flokk manna
til þess að kanna Kaniltrjáaland. Skógar voru
þar svo stórvaxnir og fjallshlíðarnar svo bratt-
ar, að hestum varð ekki við komið, svo að þeir
fóru gangandi 80 saman. Ferð þeirra um þessi
héruð tók 70 daga ákafa göngu.
Auðæfin í Kaniltrjáalandi reyndust ekki vera
annað en hégilja. Reiddist Pizarro og pyntaði
Indíánana og skammaði þá til þess að fá þá
til að segja frá leyndarmálinu um auðæfalandið
fólgna. Hann hafði ekki annað upp úr því en
endurtekningu á sögunni um E1 Dorado.
Hann kom að Napofljóti ofarlega og skipaði
Orellana og öðrum leiðangursmönnum að hitta
sig þar. Það reyndíst ótrúlega erfitt að fara
eftir árbökkunum. Nógu margir barkarbútar
voru ekki fyrir hendi til þess að flytja liðið
eftir ánni, svo að þeir réðust í að smíða sér
skip.
Allur flokkurinn setti tjöld sín þar, sem þeir
kölluðu E1 Barco. Þar smíðuðu þeir skútu. Ekki
er líklegt að það hafi verið vandað smíði, enda
sætir það furðu, að þeir skyldu yíirleitt koma
skipinu saman. Þeir höfðu ekki gert ráð fyrir
að til slíkra smíða kæmi, svo að þeir höfðu ekk-
ert efni með sér í skipið. Jafnvel naglana urðu
þeir að búa til úr málmhlutum, sem voru með
í förinni.
Skipið var sett á flot á ánni, en það bar ekki
nema lítinn hluta leiðangursmanna, svo að þeim
miðaði seint áfram, jafnvel þótt þeir notuðu
skipið. Flokkurinn, sem á landi var, óð um fen
og foræði í 43 daga, og fjöldi manna og dýra
drukknaði. Þeir fóru um land, þar sem Indíánar
áttu ekki heima og enginn matur fékkst, en
nesti þeirra var á þrotum.
Þeir stöldruðu við og tóku það til ráðs, að
meginliðið skyldi bíða, meðan Orellana færi á
skútunni í vistaleit niður ána. 57 menn réðust
til ferðar með honum, þar á meðal faðir Carva-
jal, er skrifað hefur nákvæma frásögn af ferða-
laginu. Liðsmennirnir voru veikir og máttlitlir
af hungri og kjarkvana. Þeir voru nær matar-
lausir og höfðu ekki önnur vopn en fáeinar
byssur. Svo mikil hrákasmíði var á skipinu, að
varla var öruggt að fara á því eftir ánni, og
þeir höfðu ekki verið daglangt á ferð, þegar
borð brotnaði inn í botninn á því, svo að skjótra
aðgerða þurfti við. En á þessu skipi fór Orell-
ana samt eftir endilöngu Amozonfljóti, og var
það í fyrsta sinn, sem farið var þvert yfir Suð-
ur-Ameríku.
Þessi óvenjulega ferð þvert yfir heimsálfuna
er ekki mjög kunn, og það er ekki langt síðan
Orellana hlaut þá viðurkenningu, sem hann á
skilið. Hann hefur meira að segja verið kall-
aður svikari og hugleysingi, sem brugðizt hafi
Pizarro, þegar mikið lá við. Flestir af sagna-
mönnum Spánverja segja söguna eins og Pizarro
sagði hana, vilhallt, og síðari sagnfræðingar
fara eftir frásögn Spánverjanna.
Það er augljóst af því, sem faðir Carvajal
segir, að Orellana hefur sýnt fágætt hugrekki
og dugnað á leiðinni og hefði glaður gert það,
sem Pizarro hafði lagt fyrir hann og látið yfir-
foringjann aftur taka við ábyrgðinni á stjórn
ferðarinnar.
Sannleikurinn er sá, að skútan barst óðfluga
niður ána, þegar hún á annað borð var komin
á flot, því að straumur er þungur í fljótinu.
VIKINEUR
293