Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1950, Blaðsíða 46

KIRKTAN MIKLA I CHARTRES
Að skoða dómkirkjur í nóvember? Því ekki?
Eða öllu heldur: einmitt þá. Það rignir ekki á
hverjum degi, en sólin, sem virðist vera rétt
fyrir ofan sjóndeildarhringinn, sendir geisla-
sína næstum lárétt gegn um litaðar gluggarúð-
urnar. Það veldur samskonar áhrifum og flug-
eldaskraut. og hinir 176 gluggar dómkirkjunnar
ljóma af fegurð, sem jafnvel hásumarið á ekk-
ert sambærilegt við.
Og að utanverðu! í innskotum, pílárum, and-
dyrum og turnum leika hinir fjölbreytilegustu
skuggar og ljósbjarmar í hægfara samræmi við
gang sólarinnar, áhrifameiri en orð fá lýst, í
fullkomnu jafnvægi og þó í slíkum margbreyti-
leik. (
Plotinus, hinn mikli fagurfræðingur og heim-
spekingur þriðju aldarinnar í Róm, komst svo
að orði, að fegurð skapaðist ekki einvörðungu
af jafnvægu samræmi hlutanna, heldur öllu
fremur af því, hvernig ljósið félli á þá, rétt eins
og þessum heiðna spekingi auðnaðist að sjá
fram í tímann, hversu gotikin á blómaskeiði
kristninnar átti eftir að notfæra sér þessa stað-
reynd.
En vitanlega skellur á rigning og dregur ský
fyrir sólu — flýðu þá ekki inn í veitingahúsið
handan við götuna! Stattu kyrr í dembunni,
virtu fyrir þér kirkjuna! Hún er líkust gyðju,
sem fær sér bað og rís enn fegurri upp frá bað-
inu en hún áður var. Það er þó ekki hreinsun
kirkjumúranna, sem veldur þessum áhrifum,
heldur hitt, að óhreinindin fá á sig nýjan blæ.
Dómkirkjan er byggð úr gráum kalksteini.
Fletir hennar, sem upprunanlega hafa verið
sléttir, eru nú alsettir sprungum og rifum, sem
óhreinindin frá borgarmenningunni hafa safn-
azt í. Þar hefur sezt fyrir sótið úr reykháfum
Chartres, sem fræg er fyrir góðan matartilbún-
ing, allt frá dögum Gargantuas, auk margskon-
ar óhreininda annarra frá síðari tímum. I þurr-
viðri er blöndun þessi ljósgrá eins og steinninn.
I votviðrinu tekur hún á sig dökkan og áber-
andi blæ. Hún samsvarar skuggum olíumálverk-
anna eftir hina sígildu meistara. Þetta eru töfra-
brögð meistarans Nóvembers í votviðrinu.
Með því er ekki allt sagt. I þoku eða undir
sólsetur tekur kirkjan á sig þunglyndislegan og
dularfullan svip með öllum sínum spírum, odd-
bogum, litbrigðaríkum steinflötum, langbönd-
um, höggmyndum og líkneskjum, sem tróna ým-
ist í grópum eða uppi á pöllum. Áhrif alls þessa
breytast vitanlega jafnan um leið og birtan
minnkar eða vex. Þessa stundina er sólskin,
hina stundina dimmviðri. I sólskininu er öll suð-
304
VÍ K I N G U R