Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1973, Blaðsíða 4

Sjómannadagsrœða fulltrúa sfómanna
samin og flutt af Guöjóni Á. Eyjólfssyni
skólastjóra Stýrimannaskólans í Vestmannaeyjum.
Sjómenn nær og fjær — góðir
íslendingar.
Gleðilega hátíð.
Eitt af markmiðum sjómanna-
dagsins er að efla stöðu sjó-
mannastéttarinnar og kynna sjó-
mannsstarfið og gildi þess fyrir
þjóðinni.
Sannarlega hafa sjómannasam-
tökin í landinu lyft grettistökum
á liðnum árum frá fyrsta sjó-
mannadegi, og hefur sjómanna-
dagurinn verið þeim einingar-
tákn. Hæst ber þar bygging og
rekstur Dvalarheimilis fyrir aldr-
aða sjómenn og sumarbúðir fyrir
börn sjómanna, svo og merkilegar
sýningar í sambandi við sjósókn
og sjávarútveg.
Allt hefur þetta sameinað og
eflt sjómannastéttina og sýnt enn
frekar styrk hennar og framlag.
Þrátt fyrir allt þetta finnst
mér og fleirum, sem bera hag
og heill sjómannastéttar fyrir
brjósti, að sjómannsstarfið og
sjómannadagurinn skipi ekki
þann sess, sem ber meðal þjóðar,
sem á allt sitt undir hafinu um-
hverfis landið, nýtingu auðlinda
þess, siglingum að og frá land-
inu og vörzlu þessarar náttúru-
auðlinda — fiskveiðilandhelg-
innar.
Hefur sjómannastéttin þá stöðu
og nýtur hún nægrar virðingar,
sem eftirsóknarvert og mikilvægt
starf eins og sjálfsagt væri í okk-
ar þjóðfélagi? Er það jafn al-
mennt og áður var, að ungum
mönnum þyki fremd og frami
í að gerast sjómaður?
Þessu verður því miður að
svara neitandi — þetta er sú
staðreynd, sem við blasir, er gerð
er könnun í unglingaskólum
landsins og það jafnvel í útgerð-
arbæjum, sem byggja alla sína
afkomu á sjófangi.
Er t. d. þátttaka Reykjavíkinga
í sjómannadeginum jafn almenn
og sterk á síðari árum og var
á fyrsta sjómannadeginum við
Leifsstyttu árið 1938, þegar vel
heppnuð hátíðahöld dagsins voru
forsíðuefni dagblaða? — Svarið
er enn neitandi. —
Hverju er hér um að kenna?
Dugmiklu forystuliði sjó-
mannasamtakanna í Reykjavík
um árabil er hér ekki um að
kenna, heldur þeirri staðreynd, að
þjóðin hefur fjarlægzt þennan
undirstöðuatvinnuveg sinn og
tengzlin hafa að nokkru rofnað.
Margir hugsandi menn koma
auga á þetta og að hér eru að
gerast alvarlegir hlutir. Fólk og
þá ekki sízt fjölmiðlar í landinu
vantar skilning á þessum undir-
stöðuatvinnuvegi — blóðmerg
annara atvinnugreina lands-
manna. Menn hafa kallað þetta
ábyi'gðaleysi, og einn ágætasti og
skarpasti listamaður landsins,
Sverrir Haraldsson, sagði í blaða-
viðtali um þetta: „Stór hluti báta-
flotans liggur nú bundinn vegna
manneklu, af því að það passar
ekki í menninguna að vera sjó-
maður.“
En vegna þeirra, sem finnst
það ekki passa í menninguna að
vera sjómaður, má gjarnan á sjó-
mannadegi rifja upp, að með
skútuöldinni á seinni hluta síð-
ustu aldar fóru Islendingar fyrir
alvöru að rétta úr kútnum; en
með vaxandi útgerð togara og
vélbáta, og siglingum til lands-
ins í höndum íslendinga sjálfra
var lagður grundvöllur að
Reykjavík nútímans og allra
stærstu kaupstaða landsins.
Landhelgismálið er mál mál-
anna í dag, og enginn ræðir svo
um sjávarútveg né sjómennsku,
að ekki verði að því vikið. Það má
vera okkur Islendingum íhugun-
arefni í framhaldi af því, sem ég
hefi hér sagt, að fyrir nokkrum
dögum komu fram þau fjarstæðu-
kenndu rök útlendinga gegn okk-
ur í landhelgisdeilunni, að við
myndum ekki nýta landhelgina
sem skyldi vegna mannfæðar og
að þorskurinn yrði ellidauður á
Islandsmiðum. Eins og fiskistofn-
um við landið er nú komið eru
þetta að sjálfsögðu hláleg öfug-
mæli, en hinu er ekki að neita,
að í þessu felst sú alvarlega á-
deila, að við munum vegna fæðar
í sjómannastétt ekki nýta hin
dýrmætu og gjöfulu mið við
strendur landsins sem skyldi,
þrátt fyrir það, að íslenzkir fiski-
menn hafa verið afkastamestu
fiskimenn í heimi.
Efling sjómannastéttar með
öllum ráðum er því eitt af þeim
málum, sem með stærri landhelgi
er þjóðinni hvað brýnast. Þrátt
fyrir allt tal um hinn mikla undir-
stöðuatvinnuveg kreppu og nauð
þjóðar, ef fiskveiðarnar bregðast,
þá fjölgar ekki í sj ómannastétt
með vaxandi þj óð og alltaf vantar
unga sjómenn á flotann.
I allri umræðu um landhelgi
og landgrunn væri mönnum hollt
að minnast að það þarf vaska
menn til að nýta þessi auðæfi. Á
Islandsmið, sem eru stormasöm
og sjómikil duga aðeins úrvals
sjómenn og skip. Hörmuleg sjó-
slys liðins vetrar minna okkur
beizklega á hve sjósókn við ís-
landsstrendur er erfið og áhættu-
söm.
Á liðnu ári og mánuðum hefur
orðið gleðileg og markviss upp-
bygging togaraflotans. Með nýj-
um og fullkomnum skipum er
tryggð full nýting landgrunnsins
og að við munum halda í fullu
tré við tækniþróun annara fisk-
VlKINGUR
204