Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1973, Blaðsíða 39

sagt, hvort þessi ráðstöfun hafi
gefið tilefni til nýrra samninga-
viðræðna milli þessara tveggja
velda.
EFTIRMÁLI
Svo sem kaflinn hér að framan
ber með sér, er hann mjög merk
heimild um það, hve sérstökum
augum dönsk stjórnarvöld litu
landhelgi Islands, þannig að í því
efni var skýlaust, að íslending-
um bæri meiri réttur að þessu
leyti en öðrum þjóðum.
Segja má, að dönsk stjórnar-
völd leggi með bréfaskiptum sín-
um grundvöllinn að landgrunns-
kenningunni gagnvart íslandi,
þar sem þau vilja helga íslenzku
þjóðinni fiskimiðin við landið.
Sérstaklega er vert að taka
eftir þessum orðum í orðsendingu
dönsku stj órnarinnar: „mættu
þeir ekki treysta því, aö þeir
hefðu einir afnot af þessu litla
fjögurramílna svæöi. .. . Þá ættu
Þeir á hættu aö deyja úr hungri.“
Hér er sem sagt að finna upphaf
þeirra röksemda sem enn blífa í
dag og eru þyngri á metum nú,
sem sé að við eigum að fá að
búa einir að þeim fiskimiðum,
sem finnast á landgrunni okkar.
Þessi fiskimið erum við miklu
betur færir um að nýta á réttan
hátt í dag en fyrir 230 árum.
Miðað við þá veiðitækni sem
þekktist um 1740 eru 16 sjómíl-
ur e. t. v. ríflegar, en í dag eru
50 sjómílur að þessu leyti al-
gjört lágmark. Segja má að vegna
tillitsemi við stórveldin hafi
dönsk stjórnarvöld þokað úr 48
sjómílum í 16 sjómílur, en það
var ekki gert með samþykki ís-
lenzku þjóðarinnar, sem alla tíð
hefur litið á fiskimiðin á gi'unn-
slóðum við landið sem eign sína
og þaðan er runnin sú stefna
dönsku stj órnarinnar að vilja
eigna íslenzku þjóðinni fiskimið-
in á landgrunninu. Þar er sem
sé upphaf landgrunnskenningar-
innar. Út frá þeirri kenningu er
það að landhelgin var færð út í
50 sjómílur og ef til vill hafa
hin sögulegu rök verið þyngri á
VlKINGUR
metum varðandi ákvörðunina um
50 sjómílna mörkin, sem er ríf-
lega það sem ákveðið var í upp-
hafi, enda þótt ekki hafi verið
lögð nein áherzla á það atriði til
þessa. Hitt er staðreynd, að hvort
sem miðað er við 50 sjómílna
landhelgi eða þá sem síðar varð
framkvæmd og miðuð við 16 sjó-
mílur þá höfum við víðáttumeiri
landhelgi en nokkur önnur þjóð
á þeim tímum og samningurinn
frá 1901 hefur ekki rofið þá hefð.
Athyglisvert er, að í upphafi er
miðað við allt að 50 sjómílna; víð-
áttu, sem útlendingum er bannað
að stunda veiðar á við ísland, eða
8 norskar mílur, sem jafngiltu þá
48 sjómílum.
Eins og höfundurinn Charles
de Mortens bendir á og er árétt-
að í doktorsritgerð minni, þá má
segja með sanni, að Danir hafi
unnið þessi málaferli. Þeir héldu
skipunum, sem þeir tóku, og eng-
in mótmæli komu fram um mikil-
vægi þess, að íslendingar fengju
einnig að búa einir að fiskimið-
um sínum.
Það er skemmtilegt að hugsa
til þess, að það skuli þannig í
raun réttri vera dönsk stjórnar-
völd, sem settu landgrunnskenn-
inguna fyrst fram, og að það
skyldi vera varðandi landhelgi Is-
lands. Þessi gögn, sem hér eru
birt, eru því vissulega innlegg í
mál okkar fyrir Alþjóðadóm-
stólnum, og þess verð að þeim sé
gaumur gefinn í deilunni við
Breta og V.-Þjóðverja. Það væri
tilræði við málstað okkar að
stinga þessum atriðum undir
stól.
Margir hafa legið Dönum á
hálsi fyrir að hafa gert land-
helgissamninginn við Breta 1901.
En menn gleyma því, hvílíkt stór-
veldi Stóra-Bretland var þá og
að hefðu Danir ekki gert þennan
uppsegjanlega samning, er eins
líklegt, að Bretar hefðu tekið sér
rétt sinn allt að 3 sjómílum.
Samningurinn var uppsegjanleg-
ur, og við brottfall hans skapað-
ist sama réttarástand og var fyr-
ir gildistöku hans. Því atriði var
hins vegar því miður ekki sinnt
af ráðgjafa ríkisstjórnarinnar,
heldur reynt að bendla okkur,
illu heilli, við 4ra sjómílna
skandinavísku regluna, sem var
vítavert glapræði. Síðar, þegar
það sýndi sig, að of skammt hefði
verið gengið, 1958, var enn í engu
sinnt fornum rétti okkar og geng-
ið of skammt. Þá vildi undirrit-
aður, að lýst yrði yfir 50 sjó-
mílna landhelgi, hins vegar yrði
gæzla fyrst um sinn látin taka
til a.m.k. 16—24 sjóm., og þannig
miðað við vorn forna rétt. Þeim
ábendingum mínum og annarra
var í engu sinnt.
Hæpin barátta.
Barátta okkar í landhelgismál-
um hefur frá upphafi að miklu
leyti helgazt af þeirri stefnu að
fá samþykkt ákvæði í alþjóða-
lögum um víðáttu fiskveiðiland-
helginnar okkur í hag. Þetta er
bæði torsótt og hæpin leið, miðað
við það, ef við hefðum byggt
baráttu okkar á sögulegri sér-
stöðu okkar og fornum rétti og
rekið málið fyrir Alþjóðadóm-
stólnum. Þannig má segja, að til-
löguflutningur íslenzku sendi-
nefndarinnar á síðasta þingi
Sameinuðu þjóðanna hafi verið
alldjarflegur, enda þótt það hafi
verið í góðum tilgangi gert og
vafalaust átt að vera innlegg í
landhelgisdeiluna fyrir Alþjóða-
dómstólnum. — Islenzka sendi-
nefndin á þinginu komst nefni-
lega aðeins yfir að ræða við 20—
25 sendinefndir af um 130, áður
en tillagan kom til atkvæða. Því
má ekki heldur gleyma að af-
staða hins svokallaða þriðja
heims í okkar garð gat verið ó-
trygg, og í því sambandi kemur
manni í hug, hver afstaða t. d.
hinna ýmsu Afríkuríkja hefði
getað orðið, ef fulltrúum þeirra
hefði verið kunnugt um, að ein-
asta nýlenduveldið í Afríku væri
ein okkar bezta viðskiptaþjóð. í
þessu sambandi vaknar og sú
spuming, hvort stundarmat
hinna ýmsu fulltrúa þessara
þjóðaheilda, sem e. t. v. senda
enga lögfræðinga á slíkar al-
þj óðaráðstefnur, sé okkur örugg-
239