Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1999, Blaðsíða 68

- Ætlið þér að láta brenna yður? Brytinn náfölnaði. Kokkurinn
vissi, hve hovmeistarinn óttaðist dauðann og það varð löng þögn
meðan hann var að jafna sig, en svo sagði hann þurrum rómi:
- Ég geri ráð fyrir, að ég verði jarðaður á venjulegan hátt, einsog
kristinn maður, og við fundum að hann gat ekki leynt geðshrær-
ingu sinni og Wentzel-Hansen blikkaði mig í laumi, og fór að
segja okkur frá spönsku veikinni 1918 og skelfingin greip um sig
í andliti brytans.
- Við, hélt kokkurinn áfram, lögðumst öll. Ég, móðir mín og
eldri bróðir, svo komst ég á fætur, síðan bróðir minn. Faðir minn
lagðist ekki fyrr en seinna. Svo dó móðir mín og þá lagðist pabbi.
Hún var aðeins fjörutíu og tveggja ára. Þetta voru hræðilegir tím-
ar. Einnig dó amma og afi. Alls dóu 8 nákomnir ættingjar. Alls-
staðar var dautt fólk. Þeir stöfluðu því upp í mörg lög í líkhús-
inu, því það var svo mikið frost, að það var ekki hægt að taka
grafir og hvert sem maður leit sá maður menn, sem voru að bera
h'k og sorgin fór hús úr húsi, einsog pósturinn. Ég man ekki,
hvað margir dóu, en þetta voru hræðilegir tímar. Hovmeister,
hovmeister! og við sáum á eftir hovmeistaranum, þar sem hann
flýtti sér út ganginn til að forða sér undan líkbulli yfirkokksins.
Hann lagði á flótta. Wentzel-Hansen blikkaði mig um leið og
hann renndi niður síðasta sopanum úr flöskunni og byrjaði á
koníakinu. Þetta var dásamlegt koníak. Það er verst, hvað hov-
meistarinn er viðkvæmur, einsog þetta er yndislegur maður og
svo hugsar hann svo vel um alla, einsog þið vitið, sem eruð á skip-
inu. Já Wentzel-Hansen kunni sannarlega til verka, þegar brytinn
var annarsvegar. Hvert einasta kvöld gekk hann á sinn einstæða
hátt fram af þessum hjartalausa svíðingi, brytanum, og drakk í
þokkabót vínið hans af lítillæti og einskærri kurteisi.
Þegar ég kom inn í káetuna mína, læsti ég að mér. Saungur og
ölvuð jólagleði barst að eyrum, og ég vissi á hverju ég gat átt von.
Þegar leið á nóttina yrði byrjað að sparka í hurðir og æpa, uns
vínið hafði drekkt síðustu hjörtunum þessa jólanótt.
Þegar ég vaknaði eftir svefnlitla nótt, var heldur betur jólalegt
á Nordvest. Heilmiklum snjó hafði kyngt niður í morgunsárið og
skafbylur geisaði um þilfarið. Vindur stóð af norðri og það var
tveggja stiga frost. Það voru fáir í morgunmat, - kusu heldur að
sofa út, þrátt fyrir nýbökuð rúndstykki, bacon og egg.
Vinur minn Ventzel-Hansen var snemma á fótum og drakk nú
ískalt brennivín við þorstanum. Hann hefur sérstæðan smekk.
Hann hellir hálfri matskeið af Winchester-sósu í botninn á glas-
inu og fyllir það svo upp með brennivíni og drekkur í einum
sopa. Ég skil ekkert í hovmeistaranum að kaupa ekki heldur
jubelium-ákavíti. Þetta er ódrekkandi andskoti á jólunum. Þetta
er einum of gróft.
Smám saman vaknar skipið. Þeir, sem ekki hafa skyldum að
gegna sofa lengst, hinir tínast upp einn af öðrum. Reynt er að láta
sem flesta hafa frí, en daglegur rekstur skipsins verður að vera í
lagi, og menn verða að sinna ýmsu, þótt legið sé í höfn og ekki sé
verið að lesta. Útmeð ströndinni grillti í litla bæinn, Botwood.
Hann var sokkinn í nýfallinn snjó. Yfir landinu var kaldur, en
viðfelldin svipur. Trén í skóginum voru svo undarlega grönn og
beinvaxin, að maður undrast að þau skuli ekki fjúka um koll í
vindhviðunum.
Við seinna munngátið var heidur betur mætt. Menn komu
með flókin deilumál næturinnar og voru komnir í hár saman eins
og skot, og nú var þérast og skipst á ísköldu augnaráði. Hér kem-
ur kaldhæðnin í stað hnefanna. Á borðinu voru 27 réttir, auk
heitra rétta. Það er vandfundið upp á nokkru nýju til að brauð-
fæða fólk, en þetta voru margskonar fiskréttir, lystilega búnir og
skreyttir og álegg, sem allt of langt yrði upp að telja hér og með
þessu var borið te, öl og snaps. I raun og veru er gert ráð fyrir að
svona máltíð taki 2-3 klukkutíma - minnst. Menn eiga að leitast
við að borða lúshægt og drekka hóflega og ræða málin. Þessa list
kunna íslendingar yfirleitt ekki. íslendingar hafa aldrei haft tíma
til að borða og eftir kortér er ég orðinn saddur, bæði af réttunum
27 og hinu geigvænlega andrúmslofti, þar sem hver hefur horn í
síðu annars. Ég stóð því upp frá borðinu og bað þá vel að njóta.
Jólin voru liðin og ég fann, að þau voru fyrirfram gengin hjá. Há-
tíðin einstæða, draumurinn um heiminn var ef til vill aldrei fjar-
lægari en einmitt nú. Hvers vegna? Þetta er eitt af því, sem mað-
ur getur skynjað, en naumast skýrt fyrir öðrum. Við, svona ein-
mana og bágstaddir erum í raun og veru ófærir um að njóta há-
tíðar undir þessum kringumstæðum. I svotil öllu lífsformi getur
maðurinn aðlagast aðstæðunum og hann getur skapað sér mann-
líf og ef til vill nokkra lífshamingju líka, en það virðist hann ekki
geta til sjós, - ekki alltaf. Stórhátíðir eru helvíti fyrir hann. Einlífi
er meira að segja ekki undanskilið, þegar rætt er um aðlögunar-
hæfni mannsins. Einlífi er til dæmis stundað í klaustrum. Þar
gengur það vel og maðurinn byggir sér veröld, sem hann ekki
einasta sættir sig við, heldur elskar meira en allt á þessari jörð. Þar
er líka byggt á grundvelli, ást á guði, en ekki samníngi við útgerð-
armenn. Þá er fórnin það sem skiptir höfuðmáli. Farmaðurinn
byggir ekki líf sitt á guði. Hann er að vísu trúaður, trúir meira en
venjulegur maður í landi, vandræði hans hefjast eldci fyrr en hann
byrjar að líkja eftir lífinu í landi, byrjar að reyna að vera mann-
eskja, en það veldur aðeins glundroða. Á virkum degi gengur allt
sinn vanagang og hugur hans er í jafnvægi, á jólum fer allt út um
þúfur. Ef til vill er hann skástur innanum vændiskonur og
fyllirafta, þegar hann kemur til hafnar. Þar er ekki krafist skilríkja
eða hræsni, og hugur hans er í jafnvægi. Ég veit nú ekki, hvort
allir vilja undirskrifa, að það hafi verið dönsk jól, sem framin
voru um borð í Nordvest árið 1969. Um það verður hver og einn
að dæma fyrir sjálfan sig, en innst inni held ég að við séum allir
fegnir, að þessu er nú senn lokið og eftirherman milda verður
ekki endurtekin aftur fyrr en að ári. Það mun hinsvegar taka okk-
ur nokkrar vikur að gleyma þessum sorgarleik og vitandi vits
munum við gera enn nýja tilraun næstu jól og óhamingjan mun
verða jafnsár og nú.
Nordvest lagði úr höfn í Botwood, daginn fyrir gamlársdag. ■
68
SJÓMANNABLAÐIÐ VÍKINGUR