Náttúrufræðingurinn - 2001, Blaðsíða 72

afli í togi (fjöldi fiska eða þyngd) er
grundvöllur útreikninga. Hér er sú leið valin
að reikna einfalt meðalgildi fiska í togi fyrir
hvert ár tímabilsins 1985-2000. Aðhvarfs-
ferill (,,smoother“) er síðan dreginn til að
lýsa meginþróun stofnvísitöiunnar.
■ niðurstöður
Lengdardreifing
Lengdardreifing lýsu í stofnmælingu
botnfiska í mars er sýnd á 4. mynd fyrir
hvert ár 1985-2000 og í heild. Lýsan
dreifist á lengdarbilið frá 8 cm upp í 79 cm,
en meginfjöldinn var þó undir 50 cm. Fáar
lýsur mældust stærri en 60 cm og 11
mældust stærri en 68 cm. Sú stærð hefur
hingað til verið talin lengsta skráða lýsa á
Islandsmiðum og á rætur að rekja til leið-
angurs danska hafrannsóknaskipsins
„Thor“ árið 1905 (Bjarni Sæmundsson
1925). Eins og sjá má á 4. mynd veiddust
nokkrar lýsur um og yfir 70 cm árið 1986 og
einnig árið 1988. Af þessum fiskum
veiddist sú stærsta árið 1986 og reyndist
hún 78 cm. Nýtt met var svo sett árið 1996,
þegar 79 cm lýsa veiddist. Þessi eina lýsa
kemur fram á 4. mynd með margföldum
þunga vegna áhrifa talningar í því togi
sem hún veiddist í. Svo virðist því sem
fyrrgreint stærðarmet hafi verið bætt á
undanförnum árum án þess að fiski-
fræðingar hafi gert sér það ljóst á þeim
tíma.
Lengdardreifingin er mjög breytileg frá
ári til árs. Oftast má sjá greinilega af-
markaðan hóp fiska á bilinu 10-20 cm og er
þar vafalítið um eins árs lýsu að ræða, eða
tæplega eins árs miðað við hrygningu í
maí-júní. Þessi hópur kemur skýrt fram í
lengdardreifingunni íheild. Stöku sinnum
má sjá topp á bilinu 25-30 cm, og nokkuð
oft á bilinu 35-40 cm, og má ætla að þarna
sé um tveggja og þriggja ára fisk að ræða.
Hjá stærri fiski en 40 cm er ekki unnt að
greina aldurshópa á grundvelli lengdar-
dreifingar.
Með góðum vilja má jafnvel greina áhrif
tiltölulega sterkra árganga í lengdar-
150
dreifingunni. Þannig má ímynda sér að
toppur 40-50 cm lýsu árið 1990 geti átt
rætur í góðum toppi eins árs lýsu 1987.
Einnig gætu toppar 30-35 cm lýsu 1995 og
35-40 cm lýsu 1996 átt rætur í góðum toppi
eins árs lýsu 1994.
ÚTBREIÐSLA
Utbreiðsla lýsu er sýnd sem meðalfjöldi
fiska í togi yfir allt tímabilið 1985-2000 (5.
mynd A). Auk þess er meðalhiti við botn
sýndur á 5. mynd B. I meginatriðum er
mest af lýsu á svæðinu frá Meðal-
landsbug vestur á Selvogsbanka. Einnig
er tiltölulega mikið af lýsu í sunnan-
verðum Faxaflóa. Þegar komið er vestur af
Breiðafirði er orðið mjög lítið af lýsu (< 1
fiskur í togi) og er svo á mestöllu land-
grunninu norðan lands og austan, að
undanskildum fáeinum bleyðum á Vest-
fjarðamiðum, t.d. í Víkurál og Djúpál. Á
grunnslóð og inni á fjörðum er þó mun
meira en utar, t.d. í fjörðum vestra,
Húnaflóa og Mjóafirði eystra.
Dreifing sjávarhita við botn er ekki
áberandi lík útbreiðslu lýsu (5. mynd B).
Meginsvæði lýsu virðast mun afmarkaðri
en dreifing hita, t.d. sunnan lands, þar sem
botnhiti er meiri en 6°C á stóru svæði en
mesti þéttleiki lýsu er á tiltölulega afmörk-
uðum svæðum og jafnvel við lægra
hitastig en 6°C, eins og á Selvogsbanka.
Einnig er hiti fremur lágur í sunnanverðum
Faxaflóa, en þar er tiltölulega mikið af
lýsu. Ennfremur er nokkuð af lýsu inni á
fjörðum vestra og norðan lands, enda þótt
sjávarhiti sé þar mjög lágur og mun lægri
en utar, þar sem minna er af lýsu.
Á 6. mynd má sjá meðalfjölda fiska í reit
(,,tilkynningaskyldureit“) með tilliti til
sjávarhita við botn og dýpis og eru línur
dregnar með aðhvarfsfalli (,,smoother“).
Greinilega er mest af lýsu þar sem sjávar-
hiti er hæstur, eða um 6°C, og fer fjöldinn
síðan minnkandi með lækkandi sjávarhita.
Hann fer reyndar einnig minnkandi við
hærra hitastig en 6°C. Ekki er þó um
marktækt samband að ræða í þessu tilliti.
Lýsa fæst á talsvert breiðu dýptarbili í
nokkru magni, eða allt niður á 200-300
i