Náttúrufræðingurinn - 2001, Qupperneq 97

Fréttir
„SEGÐU ÞAÐ MEÐ BLÓMUM“
Einn af lesendum New Scientist gróf nýlega upp forvitnilega frétt í læknaritinu British
Medical Journal frá árinu 1999. Þar er vakin athygli á áður óþekktri verkun vinsæls
stinningarlyfs: „Viagra (sildenafilsítrat) er til fleiri hluta nytsamlegt en að vinna gegn
getuleysi karla. ísraelskir og ástralskir vísindamenn hafa uppgötvað að þunnar lausnir af
lyfinu geta einnig aukið geymslutíma afskorinna blóma í verslunum. Leggir þeirra haldast
uppréttir um viku lengur en sem svarar náttúrlegri endingu.“
Örnólfur Thorlacius rakst á þetta gullkorn í New Scientist 21. apríl 2001, bls. 96.
S VO SEM ÞÉR SÁIÐ
Tíu virtir umhverfisfræðingar í Bandaríkjunum hafa varað við því að ástandi jarðar geti brátt
stafað meiri hætta af landbúnaði en af gróðurhúsaáhrifum og ósoneyðingu. Þeir benda í
þessu sambandi á eyðingu regnskóga, mengun af völdum niturs og útbreiðslu sjúkdóma eins
og gin- og klaufaveiki og kúariðu.
Þeir telja að á næstu 50 árum muni fjölgun jarðarbúa, og þar með aukin þörf fyrir kjöt, verða
til þess að nýtt landsvæði á stærð við Bandaríkin verði lagt undir landbúnað. Þar með rnuni
trúlega hverfa „megnið af regnskógunum og savannagresjunum í Rómönsku-Ameríku og
Mið-Afríku, þar sem nú er einna mest fjölbreytni í tegundum í lífríki jarðar“, eins og haft er í
New Scientist eftir David Tilman, umhverfisfræðingi við Minnesotaháskóla og einum tíu-
menninganna.
í skýrslu sinni vara þeir við því að dýrasjúkdómar muni berast í menn. Vitað er að margir
sjúkdómar í mönnum eru upprunnir í húsdýrum. Auk þess eykur sívaxandi þéttleiki húsdýra
hættuna á farsóttum í dýrunum, eins og gin- og klaufaveikifaraldurinn í Evrópu ber vitni.
„Farsóttir í húsdýrum eru fyrirsjáanleg afleiðing af þéttri kvikfjárrækt þar sem erfðabreytileiki
dýranna er lítill,“ er haft eftir Tilman.
í skýrslunni er einnig varað við því að mengun frá landbúnaði, svo sem af áburði og
eiturefnum, geti raskað vistkerfum um allan heim. Bent er á ofauðgun stöðuvatna og
strandsvæða í sjó, þar sem áburðarsölt frá bújörðum hafa valdið ofvexti í eitruðum þörungum
sem eyða fiskum, menga neysluvatn og sýra jarðveg. í Mexíkóflóa er nú „dautt hafsvæði“ á
stærð við New Jersey af völdum afrennslis sem borist hefur frá landbúnaði með
Mississippifljóti. Þetta boðar það sem koma skal.
Á stórbúum, þar sem alin eru 10 000 eða fleiri naut eða svín (Tilman talar um „cattle and hog
factories“), verður til eins mikið skolp og í borgum. „Munurinn er að bændumir þurfa ekki að
eyða þessu skolpi eins og borgarbúar sínum saur.“
Sú eyðing tegunda, „meiri en dæmi eru um“, sem Tilman gerir ráð fyrir að hljótast muni af
stórauknum landbúnaði, gæti ofan á annað magnað þær loftslagsbreytingar sem spáð er af
öðrum orsökum. Samstarfsmaður Tilmans í Minnesota, Peter Reich, hefur fært rök að því að
fækkun tegunda í vistkerfum muni verða til þess að kerfin bindi minna koltvíoxíð en ella, svo
styrkur þess í gufuhvolfinu muni enn aukast.
„Tegundasnauður heimur,“ ályktar Reich, „verður líka heitari heimur."
New Scientist 21. apríl2001, bls. 11. Örnólfur Thorlacius tók saman.
175