Náttúrufræðingurinn - 2002, Blaðsíða 15

heimsóknin var seint að sumrinu og varp
fugla að mestu yfirstaðið.
■ niðurstöður
í könnuninni var staðfest varp ellefu
fuglategunda í eyjunum. Sem vænta má eru
flestar þeirra sjófuglar, eða átta tegundanna,
hinar andfuglar. Engir spörfuglar eða
vaðfuglar verpa þarna. Hér er gerð grein
fyrir hverri varptegund fyrir sig.
Fýll Fulmarus glacialis. Fýlar verpa í
þremur eyjanna, samtals voru 10 hreiður
með eggjum. I eyju nr. 3 voru fimm hreiður
á norðausturhorninu en fjögur á suð-
austurhorninu í eyju nr. 4. Eitt hreiður var
í skeri nr. 5. Hugsanlegt er að nokkur pör
til viðbótar hafi orpið um vorið því nokkrar
tómar skálar sáust, eins og jafnan í
fýlsvörpum, þó ekki margar að þessu
sinni. Afræningjar (máfar, hrafnar) stela
oft fýlseggjum og sjást þá stundum brotin
egg hér og þar. Því var ekki til að dreifa í
Borgareyjum.
Borgareyjar hafa lengi verið álitnar
varpstaður fýla því Bjarni Sæmundsson
(1934) nefnir að fýlar verpi þar lítið eitt. Hann
segir ennfremur að 1400-1600 fýlar hafi
verið veiddir þar á árunum 1923-1924. Þessi
mikla veiði vekur undrun í ljósi þess hve
fýlsvarpið er lítið nú á tímum og þeirrar
staðreyndar að fýlum hefur fjölgað stöðugt
um aldir (Ævar Petersen 1998). Ekki er ljóst
hvaðan Bjarni hefur upplýsingar um að fýlar
verpi í Borgareyjum og óbirtar dagbækur
hans (Aves IV) bæta þar engu við. Það er álit
höfunda að Bjarni hafi einungis ályktað að
fýll yrpi í Borgareyjum út frá gömlu
hlunnindaskýrslunum (Fiskiskýrslur og
hlunninda 1925-1927), þótthann nefni þær
ekki. Þar er einmitt getið ofangreindrar
fýlaveiði 1922-1924 (ekki einungis 1923-
1924), sem er líkast til skráningarvilla.
Tilgreind veiði hefur eflaust átt að vera
lundar, sem gætu hafa verið teknir í Borgar-
eyjum, en eins koma Rauðaneseyjar til
greina. Utilokað er að hundruð eða þúsundir
fýla hafi orpið í Borgareyjum - til þess eru
eyjarnar of litlar um sig.
Ekki er vitað hvenær fýll hóf að verpa í
Borgareyjum en Kristinn H. Skarphéðins-
son fann einn unga 1975. Sennilegast er að
fýll hafi aðeins byrjað að verpa þar stuttu
áður.
Toppskarfur Phalacrocorax aristotelis. í
könnuninni fundust fjögur hreiður á Skarfa-
skerjum, öll í stærsta skerinu (skeri nr. 5).
Ekki hefur verið vitað um skarfavarp í
Borgareyjum á síðari áratugum, en topp-
skarfar urpu þar á fyrstu áratugum 20. aldar
(sbr. Arnþór Garðarsson 1979, Ævar Peter-
sen og Sigurður Ingvarsson 1995). Séra
Einar Friðgeirsson [— 1921—1928] nefnir
toppskarfa á Skarfaskerjum á þriðja ára-
tugnum. Asgeir Bjarnason frá Knarrarnesi
(1938) ritaði annál Mýramanna og segir
skarfa hafa yfirgefið Skarfasker nokkrum
árum fyn-. Guðjón Viggósson (uppl. 1994,
2001) kvað skarfa aldrei hafa orpið á Borgar-
skarfaskerjum eftir að fjölskylda hans keypti
Rauðanes (sem er við norðanverðan Borgar-
fjörð gegnt Borgareyjum) árið 1935 og
byrjaði þar búskap 1936. Taldi hann að
hreiður hafi sópast af skerjunum í óveðri um
1930 og er ekki vitað til þess að skarfar hafi
orpið eftir það fyrr en nú. Foreldrar Guðjóns,
Viggó Jónsson og Ingveldur Guðjónsdóttir,
hafa sömu sögu að segja í örnefnalýsingu
Rauðaness 1984 en jafnframt að skarfar sitji
þar mikið uppi. Ásgeir frá Knarramesi taldi
skarfavarpið hafa lagst frá skeijunum (og fleiri
skarfaskerjum á þessum slóðum) vegna
aukinnar umferðar (væntanlega vélknúinna
báta) og ef til vill vegna skotveiða. Skýring
Rauðanesfjölskyldunnar er þó sennilegri, og
tímasetningu þess hvenær skarfamir lögðust
frá, um 1930, má telja nokkuð nákvæma.
Toppskarfar urpu á Borgarskarfaskerjum
á ný sumarið 2000, eftir um 70 ára fjarveru.
Ekki er vitað nákvæmlega hvenær þeir hófu
að verpa þar aftur, en þeir voru a.m.k. ekki
byrjaðir árið 1994 þegar höfundar könnuðu
skarfavörp á öllu svæðinu frá Akranesi
vestur undir Snæfellsnes (Ævar Petersen og
Sigurður Ingvarsson 1995). Toppskörfum
hefur fjölgað á eyjum og skerjum á Faxaflóa
síðustu ár og ný vörp myndast allt frá
Andríðsey við Kjalarnes, á skerjum og í
eyjum undan Melasveit og vestur undan
189