Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 31

4. mynd. Svo ólíkir þjóðar-
leiðtogar sem Fidel Castro og
Margaret Thatcher gátu sam-
einast um sjálfbœra þróun.
þær séu verndaðar. Þannig hefur t.d.
rfkisstjórn Costa Rica gert samning við
alþjóðlegl lyfjafyrirtæki, sem má segja að sé
í anda þessa sáttmála, um að fyrirtækið borgi
fyrir vernd hluta regnskógar landsins gegn
því að það hafi forgang á rannsóknum og
nýtingu þess aragrúa lífvera og erfðaefnis
sem þar fer að finna.
Hvernig skarast hin „hefðbundna" um-
hverfishyggja við hugmyndafræði sjálf-
bærrar þróunar?
í fyrrnefndu hugmyndafræðinni er
vandinn siðferðilegur, í þeini seinni sið-
ferðilegur og hagfræðilegur; samkvæmt
þeiirf fyrri felst lausnin í boðum og bönnum,
samkvæmt hinni síðari eru lausnirnar
tæknilegar og hagfræðilegar; tilgangurinn
með hinni fyrri er einkum að vernda
siðferðileg gildi fyrir taumlausri gróða-
hyggju, markmið sjálfbærrar þróunar er
einkum að tryggja efnahagslega velferð.
í raun komast menn oft að sömu niður-
stöðu, þó þeir gefi sér ólíkar forsendur.
Þannig eru væntanlega flestir sammála um
gildi þess að vernda Gullfoss fyrir virkjunar-
framkvæmdum, hvort sem menn rökstyðja
þá skoðun fyrst og fremst með því að hann
sé meira virði sem ferðamannasegull en fall-
orka, eða að hann sé falleg náttúrugersemi
sem ekki eigi að fórna á altari mammons.
Sumir halda því jafnvel fram að þessir fornu
féndur, auðhyggjan og umhverfisverndin,
séu á góðri.leið í eina sæng, eða ættu að
minnsta kosti að vera það.
■ GRÆN GRÓÐAHYGGJA
í því sambandi er bent á að mörg boðorð
umhverfisverndar miða að því að draga úr
sóun og ströng umhverfisstefna getur því
bætt nýtingu hráefnis, breytt úrgangi í
verðmæti og aukið skilvirkni í fyrirtækj-
um, svipað og t.d. aðferðir gæðastjórnun-
ar. I öðru lagi er bent á að strangari um-
hverfislöggjöf kalli á nýja tækni, s.s.
mengunarvarnabúnað, endurvinnslu og
ósonvæna kælitækni, sem aftur kyndi undir
nýrri framleiðslu og atvinnusköpun. Efna-
hags- og framfarastofnunin, OECD, hefur
giskað á að „umhverfisiðnaður“ heimsins
velti nú um 200-300 milljörðum dollara á
ári. Þeir sem eru fyrstir lil að setja strangar
reglur um mengun og umhverfisvernd ná
oft forskoti á þessu sviði. Þannig hefur t.d.
orðið til blómlegur og vaxandi iðnaður á
sviði mengunarvarna í Los Angeles,
menguðustu borg Bandaríkjanna og þeirri
með ströngustu mengunarvarnalöggjöfina.
I Evrópu er það Þýskaland sem hefur náð
forskoti í alls kyns umhverfisvænni tækni,
enda með strangari mengunarvarnalöggjöf
en flest önnur ríki álfunnar.
Ef okkur tækist að sanna að það sé jákvætt
samband á milli strangrar umhverfis-
löggjafar og hagvaxtar, þá höfum við að
stórum hluta leyst hið siðferðilega
vandamál, eða öllu heldur hið siðferðilega
val á milli eiginhagsmuna og réttsýni. Við
höfum skapað eins konar, ekki vítahring
25