Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 44

Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 44
5. niynd. Berggangurinn. Fundarstaður afsteypanna er í klettinum efst til vinstri á myndinni. - The dyke and the „ tree cast-lava “ (upper left corner). Ljósm./Photo: Magnús A . Sigurgeirsson. 1936, Moore 1962). Trjábolaföreru algeng í tertíerum hraunlögum á Hawaiieyjum og hefur verið lýst þaðan (Walker 1995). Rannsóknir Walkers (1995) sýna að trjá- bolaförin eru með ýmsum halla í hraun- lögunum, allt frá láréttri stöðu í lóðrétta. í bergstálum er mun fátíðara að finna lóðrétt för en þau sem eru eilítið hallandi, eins og gefur að skilja. Þegar hraunlag með opn- um trjábolaförum á yfirborði hylst yngra hrauni má búast við að trjábolaafsteypur myndist þegar förin fyllast af bergbráð. A þennan hátt hefur myndun trjábolaafsteypa verið skýrð (Hyde 1951, Finch 1931, Bartrum 1925, Kreji-Graf 1936, Walcott 1900). Þó að þessi skýring eigi eflaust við í einhverjum tilvikum er ljóst að hún dugir skammt til að skýra myndun afsteypa sem finnast í neðri hluta þykks hraunlags og eru greinilega ekki tengdar yfirborði hraunsins, eins og raunin er í Skriðna- fellsnúpi. Þar þarf annarra skýringa við. Sérstaka athygli vekur, þegar trjábola- menjarnar í Skriðnafellsnúpi eru skoðað- ar, að afsteypurnar eru allar innan 15 m frá bergganginum en trjábolaförin hins vegar öll tjær. Afsteypurnar sem næstar eru ganginum stefna í flestum tilvikum hornrétt á hann, eða því sem næst. Eftir að ein þeirra hafði verið grafin fram kom í ljós að hún tengist honum beint (7. mynd). Telja verður líklegt að sama eigi við um hinar afsteypurnar, a.m.k. þær sem næstar eru ganginum. Þunnsneiðar voru skoðaðar úr hrauninu, ganginum og einni afsteypunni, þ.e. þeirri sem tekin var niður að hluta (6. mynd). Kom þá í Ijós að bæði gangurinn og afsteypan innihalda töluvert magn smárra díla af plagíóklas og ágíti, ásamt stöku ólivíndílum. I hrauninu eru hins vegar mun stærri plagíóklasdílar auk ágítdíla, en engir ólivíndílar. Efnagreiningar á þessum sömu myndunum (sjá I. töflu og 8. mynd) leiða í ljós að berggangurinn og afsteypan hafa mjög líka efnasamsetningu. Hraunið er hins vegar með nokkuð aðra samsetn- ingu, sérstaklega hvað varðar styrk MgO og TiO,. Benda þessar athuganir til að gangurinn og afsteypan séu mynduð af 38
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.