Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1980, Side 11

Náttúrufræðingurinn - 1980, Side 11
eða jafnvel vikum skiptir. Hlýni þá skyndilega geta síðbúin flóð fallið þar sem blautur, eðlisþungur snjór hvílir á ósignum snjó. Á sama hátt er mikil snjóflóðahætta ef hlýnar í lok hríðar svo að bleytusnjór eða regn fellur á lausa- snjó. Spennur í snjóþekju geta einnig auk- ist skyndilega ef skafrenningur safnar snjó saman. Þurr snjór berst auðveld- lega með vindi. Ef vindur er stöðugur og styrkur hans yfir 8 m/s (kaldi eða meira) stórvex snjóflóðahættan. Snjókóf fram af fjallsbrúnum bendir til þess að snjó sé farið að skafa og setja fram í hlíðar hlé- megin. Snögg lcekkun í styrk snjóþekju Skyndilegar breytingar í styrk snjó- þekju geta orðið við snöggar veðurfars- breytingar. Þegar hefur verið nefnt að snögg hlýindi og regn ofan í nýsnævi geti valdið snjóflóðum því nýfallinn eða ósiginn snjór er léleg undirstaða, sem berekki aukið farg. Ef rignir 5—10 mm á sólarhring á nýfallinn snjó er víða hætta á snjóflóðum. Idins vegar getur vatn, sem hripar inn í snjóbreiðu, veikt styrk hennar og festu við lagmót og botn. Djúphrím, sem drekkur í sig vatn, missir allan styrk. Einnig er algengt að vatn, sem hripar niður í snjó, safnast saman ofan við hörð, vatnsheld hjarn- lög. Regn, sem fellur á frosinn snjó, frýs og bræðsluvarminn hitar fljótt snjólagið upp að frostmarki. Gamall snjór er venjulega í góðu jafnvægi og getur oft þolað miklar rigningar, því að vatn rennur gegnum hann án þess að hann missi samloðun og renni af stað sem krapaflóð. Snjóflóð geta stafað af því að lækjarsytrur og dýjavætur hafa eytt samskeytum snjóþekju við botn. Snjór getur einnig klökknað og misst festu vegna sólbráðar í suðurhlíðum, einkum undir klettabeltum, sem draga í sig sól- varma. Hœgvirkar breytingar á spennu og styrk snjóþekju Þótt flest snjóflóð falli vegna skyndi- legra breytinga á spennu eða styrk snjó- þekju falla mörg snjóflóð vegna hæg- virkra breytinga á þekjunni. Einkum á þetta við urn flekahlaup. Getur verið mjög erfitt að meta líkur á slíkum flóð- um. Það er erfiðara að mæla beint tog og styrk snjóbreiðu heldur en meta skyndilegar breytingar á þessum þátt- um. Þó má setja fram þá almennu reglu, að líklegra er að flekahlaup falli í snjó- breiðu, sem gerð er úr mörgum lögum frekar en úr einu. Hættu á slíkum hlaupum má því meta með því að kanna lagskiptingu í snjóþekjunni og fylgjast með breytingum á gerð hennar og hafa auga með því hvort sprungur hafi myndast við jaðra þekjunnar. Hvert snjólag er bæði tengt næsta lagi fyrir neðan og við jaðrana. Oftast eru aðeins nokkrar tengingar hættulega teygðar. En bresti ein þeirra vex skyndilega átak á hinar og þær geta einnig brostið. Þó má oft sjá að ein- hverjar tengingar eru nægilega sterkar til þess að halda flekunum kyrrum. Sé svo komið er samt þörf fyllstu varúðar. EÐLI SNJÓFLÓÐA Við höfum nú rætt um mat á snjó- flóðahættu og snúum okkur að því að ræða hvers eðlis hættan er. Það hve hættuleg snjóflóð eru má marka af þeim kröftum, sem eru að verki í flóðunum. 265

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.