Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1980, Page 24

Náttúrufræðingurinn - 1980, Page 24
Ólafur R. Dýrmundsson: Kynþroski og fengitími íslenska sauðfjárins INNGANGUR I ritgerð þessari verður fjallað um niðurstöður rannsókna á hinni árstiða- bundnu kynstarfsemi íslensku sauð- kindarinnar, en skort hefur skipulegar athuganir á ýmsum undirstöðuþáttum, svo sem kynþroska og lengd hins eðlis- læga fengitíma. Rannsóknir þær, sem hér cr grcint frá, hófust haustið 1972 við Bændaskólann á Hvanneyri í Borgar- firði, en að auki hefur verið unnið að söfnun upplýsinga frá bændum um ær, sem fest hafa fang á óvenjulegum árs- tímum. Þótt hér verði einkum fjallað um efnið frá fræðilegu sjónarmiði má ætla, að niðurstöðurnar liafi jafnframt hagnýtt gildi og gefi vísbendingar um þörf fyrir frckari rannsóknir á þessu sviði. TILHÖGUN RANNSÓKNANNA Flestar athuganirnar á Hvanneyri fóru fram að vetrarlagi þegar fé var á húsi, og öll meðferð og fóðrun var sam- bærileg við það sem nú gerist venjulega á fjárbúum í landinu. Húsin voru björt, loftgóð og svöl, með grindagólfi. Féð var af vestfirskum stofni, flest vel hvítt, en fátt mislitt, bæði hyrnt og kollótt. Var hver kind merkt og ítarlegar fjárbækur færðar. Við ákvörðun á kynþroska var miðað við fyrsta beiðsli lambgimbra, þ. e. a. s. þegar þær stóðu í fyrsta skipti undir hrút, en þroska æxlunarfæra og myndun sáðfruma í eistum lambhrúta. I flestum tilvikum voru notaðir ófrjóir fullorðnir hrútar við könnun á beiðsli gimbra og áa. Á þeim hafði verið gerð „vasectomy“-aðgerð (sáðrásir skornar í sundur), og virtust þeir hafa eðlilega kynhvöt, enda hormónastarfsemin óskert. Þegar leitarhrútar voru látnir ganga lausir í hópum gimbra og áa var festur vaxlitur á bringuna með leður- gjörðum (Sire-sine, 1. mynd), og nýjar litarmerkingar á mölum ánna kannaðar og skráðar daglega. Við könnun á lengd fengitíma (síbeiðsli) var skipt um lit, rauðan eða bláan til skiptis á tveggja vikna fresti, og öðru hvoru voru allar gamlar litarmerkingar þvegnar af með sápuvatni til þess að geta stöðugt greint þær nýju. Vegna könnunar á óvenjulegum burðar- og fengitíma áa voru settar til- kynningar í búnaðarblöð, og einnig var spurst fyrir um slík fyrirbrigði, t. d. meðal bændaskólanema og á fræðslu- fundum hjá bændum. Má ætla, að upplýsingarnar séu alltraustar, enda oftast skráðar úr fjárbókum og sendar Náttúrufræðingurinn, 49 (4), 1979 278

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.