Náttúrufræðingurinn - 1987, Page 82

íslandi, eins og að framan greinir.
Auk nokkurra tímasettra athugana
á ísmáfum, er þeirra víða getið í heim-
ildum frá síðari hluta nítjándu aldar og
fyrri hluta þeirrar tuttugustu, og þá
sem fremur sjaldgæfra vetrargesta
norðan úr Ishafi.
Oftast hafa ísmáfar sést einir sér.
Nokkrum sinnum hafa þeir þó sést í
hópum, og ótímasettar athuganir og
umsagnir eru nokkrar. Hantzsch
(1905) hefur það eftir Grímseyingum,
að ísmáfar séu þar „ekki sjaldgæfir“ á
vetrum. Dinesen (1926) kveðst hafa
séð þá nokkrum sinnum að vetrarlagi
við Húsavík, auk þeirra sem hann
safnaði. Nokkrir sáust á Hjalteyri í
desember 1945 (skv. Kristjáni Geir-
mundssyni), og Grímseyingar töldu þá
sjást oft við Grímsey á árunum kring-
um 1960 (skv. skýrslu frá Þorsteini
Einarssyni). Um 30—40 fuglar sáust út
af Borgarfirði eystra í apríl/maí 1968
(skv. Ólafi Aðalsteinssyni). ísmáfar
voru einnig algengir við ísröndina
norðan Grímseyjar veturinn 1980—81
(skv. Óla Birni Ólasyni). ísmáfar ku
einnig hafa sést á Ingjaldssandi, V-
ísf., sérstaklega eftir norðanátt (Arn-
þór Garðarsson o.fl. 1980).
Ismáfa verður vart hér frá því í októ-
ber fram í maí (12. mynd), bæði full-
orðinna og ungra fugla. Fjöldi ísmáfa
hefur aukist nokkuð á síðustu árum,
eftir að tekið var að safna skipulega
upplýsingum um sjaldséða fugla. Árin
1969 og 1984 skera sig nokkuð úr hvað
fjölda fugla snertir.
Ljóst er að ísmáfar eru tíðari en svo
hér við land, að þeir geti talist flæking-
ar. Vetrarheimkynni ísmáfa ná suður
undir ísland, og ræðst fjöldi þeirra hér
við land líklega fyrst og fremst af legu
ísjaðarins og veðurskilyrðum. Þótt ís-
máfar hafi sést víða við strendur
landins eru þeir þó tíðastir norðan-
lands eins og vænta má, sérstaklega
við Grímsey, Skjálfanda og Eyjafjörð
(13. mynd).
ísmáfar eru frábrugðnir öðrum máf-
um hvað búningaskipti snertir. Ung-
fuglar eru orðnir mjög líkir fullorðn-
um fuglum þegar í apríl — maí og fá
fullorðinsbúning á öðru hausti.
ÞAKKIR
Þakkir skulu færðar þeim Arnþóri Garð-
arssyni, Erling Ólafssyni, Jóhanni Óla
Hilmarssyni, Kristni Hauki Skarphéð-
inssyni og Ævari Petersen, en þeir lásu
greinina yfir í handriti. Einnig voru þeir Ib
Petersen og Ævar Petersen svo vinsam-
legir að yfirfara upplýsingar um hami í
Dýrafræðisafninu í Kaupmannahöfn. Höf-
undur naut einnig góðs af tölvu Verkfræði-
stofu Sig. Thoroddsen við teikningu
mynda.
HEIMILDIR
Agnar Ingólfsson 1982. Máfar, kjóar og
skúmar. — Fuglar. Rit Landverndar 8: 61 —
76.
Agnar Ingólfsson & Arnþór Garðarsson 1957.
Fuglalíf Seltjarnarness. Viðbótarathuganir.
— Náttúrufr. 27: 126-133.
Arnþór Garðarsson, Ólafur Karl Nielsen &
Agnar Ingólfsson 1980. Rannsóknir í Ön-
undarfirði og víðar á Vestfjörðum 1979:
Fuglar og fjörur. — Líffræðistofnun Há-
skólans, fjölrit nr.12. Reykjavík.
Atkinson, G.G. 1833. Journal of an Expedition
to the Faroe and Westman islands and Ice-
land. Vol II. 64 bls. Afrit af handriti á
Náttúrufræðistofnun íslands.
Benedikt Gröndal 1895. íslenskt fuglatal. -
Skýrsla um Hið íslenska náttúrufræðisfélag,
félagsárin 1894—1895: 17—71. Reykjavík.
Benedikt Gröndal 1901. Zur Avifauna Islands.
- Ornis 11: 449-459.
Bjarni Sæmundsson 1905. Zoologiske Meddel-
elser fra Island, VIII-IX. — Vidensk.
Meddel. fra Dansk Naturh. Foren. 57: 5-
19.
Bjarni Sæmundsson 1911. Fágæt dýr í safninu.
- Skýrsla um Hið íslenska náttúrufræðisfé-
76