Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1987, Blaðsíða 101

Náttúrufræðingurinn - 1987, Blaðsíða 101
SUMMARY Rates of some geomorphological processes in Iceland by Sigurður Steinþórsson Science Institute, University of Iceland Geoscience Building Reykjavík Iceland owes its very existence to an underlying mantle plume which ís respons- ible for high volcanic productivity, and at the same time serves to buoy up the relati- vely thick oceanic crust (10 km). As a consequence Iceland is the longest ridge segment (400 km) and largest landmass (103,000 km2) exposed anywhere along the mid-ocean rift system. Second, owing to its position in the North Atlantic Ocean, vig- orous wave action is an active eroding force along the coasts, whereas the Pleistocene glaciation resulted simultaneo- usly in impressive subglacial volcanic form- ations of pillow lavas and hyaloclastite along the volcanic zones (Fig. 3), and m extensive glacial erosion towards the co- asts. In general, Iceland is the scene of rapid geological processes, both construct- ive and destructive. In the article an at- tempt is made at a first-order estimate the rates of some of the major ones. The volume of volcanics erupted in Ice- land during the Holocene is estimated abo- ut 4 2 km3 per century. For comparison, the volume of the Laki 1783 lava flow is some 12 km3, similar to that of the largest lava shields in Iceland. The volume of the country above sea level is about 51,500 km3, equivalent to the volcanics produced in 1.2 Ma (million years). Therefore, over 90% of the rock ”created“ at the rift zones during the geological history of Iceland (14.5 Ma) has disappeared below sea level in one way or another. First, recycling of volcanics in the rift zone is considered. Comparing the rate of crust- al formation (200 km2/Ma per unit length; 10 km thick crust, 20 km/Ma spreading rate), the proportion of dykes in the crust (40%), and the rate of volcanic produc- tion, about 11% of rock must be recycled, i.e. remelted and brought to the surface again. Spreading, and volcanic activity, is confined to discrete fissure swarms in which the recycling should be considerably more rapid than the above average numb- er. In addition, the productivity varies along the rift zone (Fig. 2), with enhanced recycling in C Iceland compared to the distal ends of the rift zone, in keeping with the variation in “degree of evolution” of the basalts along the rift zone (Fig. 3, lower part). Second, the effects of thermal contraction in the crust are examined in terms of eqns. (1) to (3), shown in Fig. 5. Two-thirds of the crust produced sink below sea level due to cooling in the crust. Third, erosion rate estimated from sedi- ment transport of rivers is estimated 25,000 km3/Ma. Fourth, topographic analysis in two areas in Iceland indicated local erosion rates of 1 mm per 3 Ma and 15 Ma, respectively. The difference is partly due to selection of domain, one analysis taking only to mo- untain valleys, and neither analysis to the continuation of the valleys below sea level (fjords). Finally, the effects of isostacy are consi- dered, both sagging by sediment in S Ice- land, and isostatic rebound as a result of deglaciation and erosion (Fig. 6). The re- sults are summarized in Table 1, the bal- ance of which can be improved (6,000 vs. 40,000 km3) by assuming lower erosion rates in the Tertiary than indicated by the sediment load of present day rivers. 95
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.