Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1987, Blaðsíða 94

Náttúrufræðingurinn - 1987, Blaðsíða 94
5. mynd. (a) Lækkun sjávarbotns út frá miðhafs- hrygg skv. jöfnu (1). Flatarmálið undir ferlinum er þriðjungur flatarmáls umritaðs rétthyrnings. (b) Einfaldað líkan af íslandi þar sem framleiðni er jöfn eftir endilöngu gosbelt- inu. Landið er 1040 m hátt eftir mið- hryggnum en hverfur í sæ við austur- og vesturströndina. (c) Líkan þar sem framleiðni breytist eftir endilöngu gosbeltinu og er mest um mið- bik landsins. Pá fæst útlína sem minnir á elstu kort af íslandi. Rúmmálstap er hins vegar hið sama og í (b), % þess sem mynd- ast við hrygginn. (a) Lowering of the sea floor away frorn a spreading ridge, according to eq. (1). The area below the curve is one third that of a circumscribed rectangle. (b) A simplified model for Iceland, with uniform productivity along the rift zone. The elevation of the crest is 1040 m, and the land sinks below sea level in the East and West. (c) Model in which productivity along the rift zone is variable, with maximum in the centre. The ensuing outline suggests Medie- val maps of Iceland. ROFHRAÐI ÚT FRÁ AURBURÐ- ARMÆLINGUM Haukur Tómasson (1986) hefur áætlað að straumvötn íslands beri 50 milljón tonn af seti til sjávar á ári hverju. Ef eðlismassi setkornanna er 2,7 tonn/m3 svarar þetta til tæplega 0,02 km3 af bergi á ári. í þessum tölum er framburður með jökulhlaupum meðtalinn, en ekki botnskrið, sem í jökulhlaupum er talið geta numið a.m.k. fjórðungi á við gruggið, en stundum allt að jafnmiklu (Sigurður Þórarinsson 1974, bls. 165). Mælingar á aurburði í tveimur Grímsvatnahlaupum, 1938 (Sigurður Þórarinsson 1974, bls. 165) og 1972 (Haukur Tómasson 1974, Sigurður Þórarinsson 1974, bls. 204) benda til þess að framburður í hlaupi sé um 14,5 milljón tonn á hvern km3 af vatni. I Grímsvötn safnast um 0,7 km3 af vatni á ári hverju (Helgi Björnsson 1974) sem jafngildir um 10 milljón tonnum af seti á ári, eða um fimmtungi af heildaraurburðinum. Botnskrið í Grímsvötnum einum gæti því hækkað heildartöluna um 10—20%, og séu önnur jökulhlaup meðtalin mætti ætla að 0,025 km3/ár væri nærri lagi um framburð fallvatna á íslandi. Veru- legur hluti af framburði jökulhlaupa sest til á sandaurunum milli fjalls og fjöru og veldur þannig landsigi með tímanum (sjá síðar). Til samanburðar við áætlaðan framburð, 0,025 km3/ár, var framleiðni gosbeltanna áætluð 0,042-0,045 km3 á ári. 88
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.