Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1987, Síða 101

Náttúrufræðingurinn - 1987, Síða 101
SUMMARY Rates of some geomorphological processes in Iceland by Sigurður Steinþórsson Science Institute, University of Iceland Geoscience Building Reykjavík Iceland owes its very existence to an underlying mantle plume which ís respons- ible for high volcanic productivity, and at the same time serves to buoy up the relati- vely thick oceanic crust (10 km). As a consequence Iceland is the longest ridge segment (400 km) and largest landmass (103,000 km2) exposed anywhere along the mid-ocean rift system. Second, owing to its position in the North Atlantic Ocean, vig- orous wave action is an active eroding force along the coasts, whereas the Pleistocene glaciation resulted simultaneo- usly in impressive subglacial volcanic form- ations of pillow lavas and hyaloclastite along the volcanic zones (Fig. 3), and m extensive glacial erosion towards the co- asts. In general, Iceland is the scene of rapid geological processes, both construct- ive and destructive. In the article an at- tempt is made at a first-order estimate the rates of some of the major ones. The volume of volcanics erupted in Ice- land during the Holocene is estimated abo- ut 4 2 km3 per century. For comparison, the volume of the Laki 1783 lava flow is some 12 km3, similar to that of the largest lava shields in Iceland. The volume of the country above sea level is about 51,500 km3, equivalent to the volcanics produced in 1.2 Ma (million years). Therefore, over 90% of the rock ”created“ at the rift zones during the geological history of Iceland (14.5 Ma) has disappeared below sea level in one way or another. First, recycling of volcanics in the rift zone is considered. Comparing the rate of crust- al formation (200 km2/Ma per unit length; 10 km thick crust, 20 km/Ma spreading rate), the proportion of dykes in the crust (40%), and the rate of volcanic produc- tion, about 11% of rock must be recycled, i.e. remelted and brought to the surface again. Spreading, and volcanic activity, is confined to discrete fissure swarms in which the recycling should be considerably more rapid than the above average numb- er. In addition, the productivity varies along the rift zone (Fig. 2), with enhanced recycling in C Iceland compared to the distal ends of the rift zone, in keeping with the variation in “degree of evolution” of the basalts along the rift zone (Fig. 3, lower part). Second, the effects of thermal contraction in the crust are examined in terms of eqns. (1) to (3), shown in Fig. 5. Two-thirds of the crust produced sink below sea level due to cooling in the crust. Third, erosion rate estimated from sedi- ment transport of rivers is estimated 25,000 km3/Ma. Fourth, topographic analysis in two areas in Iceland indicated local erosion rates of 1 mm per 3 Ma and 15 Ma, respectively. The difference is partly due to selection of domain, one analysis taking only to mo- untain valleys, and neither analysis to the continuation of the valleys below sea level (fjords). Finally, the effects of isostacy are consi- dered, both sagging by sediment in S Ice- land, and isostatic rebound as a result of deglaciation and erosion (Fig. 6). The re- sults are summarized in Table 1, the bal- ance of which can be improved (6,000 vs. 40,000 km3) by assuming lower erosion rates in the Tertiary than indicated by the sediment load of present day rivers. 95
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.