Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1958, Síða 19

Náttúrufræðingurinn - 1958, Síða 19
LANDSLAG Á SKAGAFJALLGARÐI 9 úr tiltölulega ungum hraunum; þau eru miklu yngri en basaltið í fjöllunum sunnar. Helgi Pjeturss rannsakaði þetta svæði laust eft- ir aldamótin og áleit hraunin hafa runnið á jökultímanum. ICetu- björg taldi liann eldstöðvar, sem eitthvað af hraununum væri kom- ið frá. Öll þessi hraun sýna, svo langt sem rannsóknir ná, öfuga segulstefnu og ættu því að vera frá byrjun jökultímans eða frá enn eldra skeiði þegar slík segulstefna ríkti. En þessi hraun ná rniklu rneiri útbreiðslu hér um slóðir en lengi var vitað og er sú vitneskja fyrst og fremst að þakka ötulu starfi Jakobs Líndals. Má í þessu sanrbandi fyrst nefna Bakkakotsbrúnir í Víðidal, en síðar rakti Jakob hraunin frá Skagafjarðardölum vest- ur um heiðar Húnavatnssýslu og Jraðan út til strandar, þar sem á sumum stöðum mátti finna leifar þeirra. Ég hafði einnig rekist á þessi hraun, með öfugri segulstefnu, í brúnum Skagafjarðardala, en s. 1. vetur fékk ég í hendur dagbækur Jakobs og sá hversu víða hann hafði fundið hraunin. S. I. sumar kannaði ég flesta staði þar sem Jakob segir vera ung hraun og rakti útbreiðslu þeirra nokkru lrekar auk þess sem ég mældi segulstefnuna. Þess má geta, að um aðgreiningu lnaunanna frá eldra bergi er enginn skoðanamunur milli okkar Jakobs. Ég rek útbreiðslu hraunanna að svo miklu leyti, sem það hefur þýðingu hér. Norðurhluti Skagans er, eins og fyrr segir, allur gerður úr hin- um ungu hraunum, frá Krók og Ásurn að vestan og um það bil að Gauksstöðum að austan og nær mestri hæð í Ketubruna, 263 m. Hraunsvæðið teygir sig hækkandi til suðurs milli Skagastrandar- fjalla og Bjarnarfells og alveg suður á brúnir við Hallárdal, í 300 m hæð. Þarna þekja hraunin 3 km breitt sund milli Ranafells og Hrossafells og er það hluti af fornum dal, er lá frá suðri til norðurs. Hallárdalurinn skerst inn frá vestri og um 200 m niður úr þessum forna flata dalbotni og er Iiann augsýnilega grafinn eftir að hraunin runnu. Sunnan Hallárdals kemur framhald hins flata dalbotns, hæðin þar 280 m til 330 m. Það er 2 km breitt sund milli Hamrahlíðar og Pokafells, og þar eru með vesturbrúninni leifar hraunanna, með öfugri segulstefnu. Sunnan sundsins skerst Norðurárdalurinn inn frá vestri, um 140 m niður í hinn forna dal, og greinir þennan hluta frá enn einum parti, sem er sund milli Tunguhnjúks og Sauðahnjúks og þar situr enn ein leifin af nngu, öfugt segulmögnuðu hraununum. Þau leggjast upp að vest-

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.