Náttúrufræðingurinn - 1958, Page 42

Sigurður Pétursson:
Blágrænþörungar
Það kemur stöðugt betur í ljós, að hinir mismunandi flokkar
þörunga munu hafa þróast hver út af fyrir sig, og skyldleiki þeirra
innbyrðis er minni en ætlað hefur verið. Þörungaflokkarnir eiga
fátt sameiginlegt nema nafnið, en eru aftur á móti um margt svo
ólíkir, að til mála hefur komið að líta á þá hvern fyrir sig, sem
plöntufylkingu, á borð við mosana, byrkningana og fræplönturn-
ar. Væri þelingaíylkingin þar með látin niður falla, en til hennar
teljast nú bæði þörungar, sveppir og gerlar.
Þörungaflokkarnir hafa ekki þróast einn af öðrum, heldur mun
hver þeirra hafa verið sér um forfeður. Þróunin innan hvers
flokks hefur síðan orðið hliðstæð í ýmsum atriðum. Má líta á þessa
flokka sem tilraunaspor á þróunarbrautum, er allar hafa reynzt
ófærar nema ein. Einasti þörungaflokkurinn, sem reyndist þess
megnugur að taka framförum og verða upphaf æðri plöntufylkinga,
voru grænþörungarnir, en þeir eru venjulega taldir forfeður hinna
æðri plantna.
Sá flokkur þörunga, sem stytzt hefur komizt á þróunarbrautinni,
eru blágrænþörungarnir (Cyanopliycea), en þeir eru ásamt gerl-
unum frumstæðastir allra jurta. Frumstaða blágrænþörunganna
lýsir sér einkum í því, að þeir hafa ekki grænukorn, sem aðrar græn-
ar jurtir, heldur er blaðgrænan, ásamt öðrum litarefnum, dreifð
um mikinn hluta frymisins. Um hinn hluta frymisins, sem innar
liggur, eru svo dreifð þau efni, sem í öðrum jurtafrumum er að
finna í kjarnanum. Blágrænþörungarnir hafa þannig engan kjarna
í venjulegum skilningi. Þeir hafa lieldur engin bifgró eða aðrar
frumur með bifþráðum, sem aðrir þörungar, og þeir hafa enga
kynæxlun. Þeim svipar því um margt til gerlanna, einkum þeirra,
sem ekki hafa bifþræði,. Er þessum tveimur flokkum því oft skipað
í eina fylkingu, Schizophyta.