Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 47

BIRKIÐ 1 H ALLORMSSTAÐ ARSKÓGI
187
Safnað var sýnishornum frá 4 svæðum í skóginum. Milli 1. og 2.
svæðis er um 1,5 km fjarlægð, og 3. og 4. svæði eru um 1 km frá
nr. 2, sitt í hvora átt. 1., 2. og 4. svæði liggja öll í svipaðri hæð yfir
sjávarmál, á að gizka 40—50 m, en 3. svæði liggur 75—lOOm hærra
yfir sjávarmál.
Reynt var að taka sýnishornin i sem jöfnustum skógi, sem ein-
hvern tíma hafði verið grisjaður.
Þeirri reglu var fylgt að velja sýnishom af stórum trjám á hverj-
um stað. Að öðru leyti var tilviljun látin ráða, hvaða tré urðu fyr-
ir vali.
Gróðursýnishorn voru ekki tekin. En ríkjandi plöntur á öllum
svæðunum voru reyrgresi, klóelfting og hláklukka. Auk þess á einu
þeirra hrútaber og gulmaðra. Af mosagróðri bar hér sem annars stað-
ar í Hallormsstaðarskógi mest á Hylocomium splendens, Hylocomium
1r iquetrum og Hylocomium squarrosum, ásamt Drepanocladus unci-
natus.
b. Ákvörtrun tegunda.
Mér var ljóst, að tegundaákvörðun þessara birkisýnishorna myndi
nokkrum örðugleikum háð. Eins og vel sést, ef athugaðar em lýsing-
arnar á birkitegundunum í „Flóm fslands“, eru hugtökin allteygjan-
leg. Þess vegna var sú ákvörðun tekin að gera tilraun til að nota
fremur einfalda aðferð, sem af þeim sökum getur kannski ekki tal-
izt nákvæm. Skal nú gerð grein fyrir henni.
Borset, tilraunastjóri, hefur í „Tidsskrift for Skogbruk“, 1938, bls.
6—7, útbúið yfirlit yfir helztu tegundaeinkenni norskra birkitegunda.
Yfirlit þetta er gert á grundvelli rannsókna Svians J. G. Gunnarssons
(1925). Þetta yfirlit Borsets (sjá Fylgiblað I) notaði ég við nafn-
greininguna á birkisýnishornum mínum. Kannski hefur það ekki
verið ætlað til slíkra nota, er það var útbúið. En mér þótti samt gam-
an að sjá, hvernig aðferðin reyndist við slíka nafngreiningu.
Þar eð nokkur hugtakanna i yfirliti Barsets eru teygjanleg, er ekki
hægt að krefjast þess, að nafngreiningin verði hárnákvæm. En til
stuðnings notaði ég myndir, sem eru i riti Gunnarssons, „Monografi
över Skandinaviens Betulae" (1925).
Nafngreiningin var framkvæmd á þann hátt, að maður hafði fyrir
framan sig yfirlit Borsets. Fyrir hvert tré, sem sýnishorn var af,
var útbúið sérstakt eyðublað. Fyrir hvert tegundareinkenni var svo
settur + í þann tegundardálk, sem manni fannst eiga við viðkom-