Náttúrufræðingurinn - 1956, Blaðsíða 60

52
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
inu vestræna, sem nú er gróðursett hér víða einkum suðvestanlands.
Það þarf líka mikið að drekka, þ. e. mikla úrkomu. Sitkagrenið
hefur þrifist vel í Danmörku, jafnvel í sandhólunum á vesturströnd
Jótlands, allt til þurrkasumarsins mikla 1947. En síðan hafa ýmsir
sjúkdómar ásótt sitkagrenið þar, t. d. barkbjalla ein, Hylesinus mic-
(ms, vesputegundin Lyda hypotrofica, en lirfa hennar nagar barr-
nálarnar,' og sveppur, sem veldur rotnun rótanna. Allmörg tré
hafa líka dáið án sýnilegra orsaka. Kenna menn allt þetta helzt
þurrkinum, hann hafi veiklað sitkagrenið, en margt er þó enn á
huldu í þessum efnum.
Ingólfur Davíðsson.
Vitamin B12 i sœþörungum.
Merkasta vítamínið, sem fundist hefur nú á seinni árum, er víta-
mín B12. (Sjá Náttúrufr. 21: 166—172). Það þótti m. a. eftirtektarvert
við þetta vítamín, að það virtist sérstaklega tengt dýraeggjahvítu, og
var það af þeim sökum oft kennt við hana (animal protein factor).
Aftur á móti fannst það varla nokkurs staðar í jurtaríkinu, nema í
nokkrum gerlum og sveppum, en þeir reyndust innihalda tillölulega
mikið af því.
Það er vitað, að líkamsvefir dýra megna ekki að setja saman víta-
mín B12, svo að dýrin verða að fá það að. Er þá ekki nema um tvo
möguleika að ræða, að í meltingarvegi dýrsins lifi gerlar, sem
myndað geta vítamínið, og fái dýrið það beint frá þeim, eða dýrið
fái vítamínið með fæðu, sem að einhverju leyti er upprunnin af
gerlum eða sveppum. Það hefur sýnt sig að hvort tveggja á sér stað.
Það þótti mjög merkilegt, er það kom í ljós, að í ýmsum sæþör-
ungum var mikið af vítamín B12. Af 25 tegundum sæþörunga, sem
rannsakaðar voru, reyndust 23 innihalda vítamín B12, og var magn
þess 0,004—2,8 mikrogrömm í hverju grammi, miðað við þurrefni.
Til samanburðar má geta þess að í fiskimjöli eru 0,05—0,3 míkro-
grömm af vítamín B12 í 1 g, miðað við þurrefni, (1 míkrogramm =
1/1000 mg = 1/1.000.000 g).
En það fór með sæþörungana, eins og með dýrin, þeir reyndust
heldur ekki geta sett saman, þetta vítamín. Það sýndi sig að hér voru
líka gerlar að verki, og fundust þeir utan á sæþörungunum. Af 34
gerlastofnum, sem ræktaðir voru af sæþörungum, reyndust 24 geta