Samvinnan - 01.08.1967, Page 54

Þorkell Sigurbjtírnsson
Stef: Fólk spyr svo oft:
„Hvað ernú efstá baugi í nútímatónlistinni"
— eða •—
„Eri engir nýir tónsnillingar"
('imieMoM/)
(jiar(cmdo)
Nú í júní varð Stravinsky hálf níræður. Nafn hans hefur allt
frá fyrri heimsstyrjöld til seinustu ára verið eins konar sam-
nefnari tónlistarnýtízku í hugum fólks um víða veröld. Hann
var stundum í háði kallaður „Modernsky“. Mörgum finnst list
hans e. t. v. enn vera hin argasta nýtízka — þ. e. a. s. ekki falleg.
ekki þægileg áheyrnar, ekki „fyrirmig“ eða „eftirmínumsmekk-
leg“. Samt blasir sú staðreynd við, að þetta frægasta tónskáld
nútímans úti í löndum verður bráðum aldar gamalt. Stravinsky
er nú einn á lífi af þeim mönnum, sem merkust hafa borið nöfn-
in á sviði tónlistar okkar aldar — nútímatónlist hefur slitið
barnsskónum og sjálfsagt mörgum öðrum pörum, en hvaða
menn hafa nú tekið við?
Maður nokkur frá Frakklandi setti nýlega saman bók um
tónlist okkar tíma. Þar var skilmerkilega sagt frá fyrirferðar-
mestum tónlistarmönnum síðan Debussy lézt og síðan var öll-
um listarinnar stefnum safnað saman í einn stað. Sá staður eða
brennidepill sýndi lesanda fram á það, að markviss þróun og
stefna listrænna atburða var öll að sama marki — og fyrir það
varð bókarhöfundur heimsfrægur á fáeinum dögum — og markið
reyndist vera óþekktur Fransmaður, sem hafði samið tvær enn
óþekktari tónsmíðar, er bókin var skrifuð. Sjálfsagt er að hafa
nafn þessa manns í liuga — hver veit, nema hann verði talinn
stórskáld af öðrum — en hann heitir Barraqué, vinur bókar-
höfundar.
Mörgum þótti — og það ekki ástæðulaust — hér vera undar-
lega á penna haldið. Samt birtist erlendis fjöldi slíkra bóka,
sem spá um meistara framtíðarinnar, að ekki séu nefndar
blaða- og tímaritsgreinar. Tilkoma þessara spábóka minnir ó-
þægilega á þær hliðstæður á fyrri öldum, þegar menn undu sér
vel við að tala, skrifa eða lesa um músík í stað þess að spila
sjálfir, syngja eða ljá henni eyra á annan hátt. Á slíkum tím-
um vegnaði tónlistinni illa, og tónsmiðir voru lítið eftirsóttir.
Hins vegar dafnaði alls konar dægurmúsík og „stjörnudýrkun“
var taumlaus.
Spáritin veita greið og yfirlætisfull svör: „Vesgú, þarna er
snillingurinn, sem þér, lesandi góður, eruð að leita að“ — og
lesandinn, sem finnur þannig snillinginn sinn, þarf ekki framar
að hafa fyrir því að hrífast, eða ekki hrífast, af sjálfsdáðum.
(Er ekki líka bara hentugt að láta stórþjóðir sjá smáum þjóð-
um eins og íslendingum fyrir tónsnillingum, þótt ekki væri
nema sem afspurn?)
Franska tónskáldið FIERRE BOULEZ, sem frægastur er
fyrir píanóverkið „Structures", þar sem röðunartækni er
beitl við öll atriði smíðinnar, kantötuna „Le Marteau
sans Maitre" eða Mallarmé- „improvísasjónimar" „Pli selon
Pli“. Hann er líka mikilsvirtur hljómsveitarstjóri. Með
honum t. li. á myndinni er Igor Stravinsky.
54