Samvinnan - 01.08.1967, Síða 55

fUeliraUkHmo)
(confa'ur)
('fyiOMkr)
(■HÚOf^rmdo)
(cadmtnndo))
Svo hafa verið aðrir tímar, þegar tónlistinni vegnaði vel. Þá
var minna talað eða skrifað um hana, en þeim mun meira samið
og flutt. Þeir, sem valdir höfðu verið — oft af sjálfum sér, ef
um þjóðhöfðingja var að ræða — til að viðhalda og efla tón-
mennt, sáu um það.
Þrátt fyrir greiðar samgöngur á öllum sviðum nú, er furðu
lítil reynsla fengin hérlendis af list gamla meistarans, sem
minnzt var á hér í upphafi. Einstaka verk hans hafa heyrzt hér,
þar af fá flutt af hérlendu listafólki. Aldrei kom hann hingað
sjálfur, og kemur varla úr þessu, þó að hann sé enn að flandra
heimsálfa á milli til að flytja eða hafa umsjón með flutningi
verka sinna.
„Agalega mundi hafa verið gaman, ef Chopin eða Liszt væru
lifandi núna og mundu koma og spila verkin sín hér í Reykja-
vík“ — eða — „Guð, hvað fólkið átti gott, sem var uppi í gamla
daga og heyrðu gömlu meistarana spila verkin sín.“ (Skóla-
stúlkur úr Tónlistarskóla).
Franska bókin áðurnefnda fékkst í a. m. k. tveimur bóka-
búðurn í Reykjavík. Aðrar bækur í sambærilegu hlutverki
slæðast hingað oft. Örfáar hljómplötur með verkum samtíma
tónskálda eru fáanlegar. A hinn bóginn eru hin sönnustu gögn
til útbreiðslu tónlistar (fyrr og nú) algerlega ófáanleg í höfuð-
borginni á þessu herrans ári: Nótur af verkum, sem samin hafa
verið eftir aldamótin 1900, eru ófáanlegar. (Nótur af klassískum
og rómantískum tónsmíðum fást varla nema sérstaklega pant-
aðar fyrir hljóðfærakennsluna).
Einhver mun svara því til, að markaður sé lítill fyrir nótur
af nýjum tónverkum á íslandi. Gegnt þeirri fullyrðingu er sú
staðreynd, að enginn nótnahöndlari hefur lagt á sig að halda
slíku að fólki. Það er ekki hægt að kynnast samtímatónlist
upp úr skrám útgefenda. enda hefðu víst fáir ráð á því að
nanta nótur upp úr ,katalóq“ eftir höfundanöfnum frá A til Ö.
Nótnaútlánssafn er svo ekkert til. Ekki er áreiðanlegt að leita
á náðir bóka, eins og þeirrar, sem þegar hefur verið getið, þegar
menn vilja vita, hver er ?á, eða kynnast þeim, sem nú skipa
ámóta sess og Stravinsky o<r aðrir ágætir menn gerðu framan af
þessari öld. Blöð, tímarit oq- bækur geta aðeins kynnt lesendum
sínum nöfn tónsmiða og veitt upplýsingar um álit manna. er
skrifa um tónlist. Samkvæmt franska dæminu, geta svo slíkar
heimildir vel verið fáránlega óáreiðanlegar.
Hljómplötur hafa aðeins verið nefndar, en þær, ásamt út-
b’-e'ðslu á nótum, eiga að vera öllu fullkomnara hjálnartæki til
að koma fólki í snertingu við tónlist samtímans úti í hcimi. En
það er líka kostnaðarsamt að safna plötum og það fer líka
saman. að óþekktu höfundarnir eru lang oftast fluttir af ó-
þekktu túlkendunum. Þá er líka bezt ,.að taka enga sjensa og
kaupa Mendelssohn-konsertinn enn einu sinni í nýju svaka-
fínu upptökunni, sem að vísu skilar sér ekki í úreltu græjunum,
sem keyptar voru í fyrra.“
Ekki er heldur hægt að ætlast til, að ábvrgðin á tónlistar-
menntun þjóðarinnar hvíli á herðum þeirra, er selja plötur,
segulbönd og nótur eða hljóðfæri.
Útvarp og sjónvarp ríkisins gætu verið öflug tæki til að út-
breiða samtímatónlist, ef ekki væri svo mörgum öðrum hnöpp-
um að hneppa, með fréttasendingum og öðru töluðu máli bæði
til menntunar og skemmtunar. auk tónlistar frá öllum öldum.
af öllum tegundum fvrir allan smekk. Auk þess er hljóðrituð
tónlist — ef hún er þá ekki elektrónísk — ekki það sama og
tónlist í hljómleikasal. Á íslandi er enginn hljómleikasalur, ekk-
ert óperuhús. Tónleikar eru haldnir í kvikmyndahúsum og
kirkjum. En sjónarmið tónleikahaldarans og kaupmannsins eru
KRZYSZTOF PENDERECKI, tónskáld frá Póllandi,
fæddur árið 1933. Hann varð heimsfrægur fyrir sex árum,
þegar „Threnos, til fórnarlambanna í Hiroshima" heyrðist
í fyrsta sinn. Tilkoma annarra verka hans þykir alltaf stór-
frétt, verka eins og „Canon“ fyrir strengjasveit og hátal-
arakerfi (1962) eða nú s. 1. ár frumflutningur „Lúkasar-
passíunnar".
b5