Samvinnan - 01.10.1967, Blaðsíða 8

Að fá upplýsingar um ,,við-
kvæm mál“ á íslandi getur verið
talsverðum erfiðleikum bundið.
Um þau er að jafnaði reistur þagnarmúr sem seinlegt getur reynzt að
rjúfa, ef það er þá yfirleitt gerlegt. Þegar ég reyndi að afla mér upplýsinga
hjá hlutaðeigandi aðiljum um málið sem er til umræðu í þessu hefti
Samvinnunnar, friðun Þingvalla, rakst ég á þagnarmúrinn. í rúman mán-
uð reyndi ég svo að segja daglega að ná tali af framkvæmdastjóra Þing-
vallanefndar, sem jafnframt er húsameistari ríkisins, en hann var aldrei
viðlátinn, ýmist „nýgenginn út“ eða ,,á fundi“, og er hörmulegt til þess
að vita hve störfum hlaðnir íslenzkir embættismenn eru orðnir. Loks
sneri ég mér til skrifstofustjórans, Þorsteins Sveinssonar, en hann taldi
sig ekki geta veitt mér neitt liðsinni, vildi ekki láta uppi nöfn þeirra
manna sem eiga bústaði innan þjóðgarðs (,,Ég býst ekki við að þeir
kæri sig um það,“ sagði hann) og taldi af og frá að ég fengi að líta í
gerðabók Þingvallanefndar. Múrinn var þannig órjúfanlegur á þessum
stað.
Vegna anna utanríkisráðherra, sem er formaður Þingvallanefndar, náði
ég ekki tali af honum áður en hann fór vestur um haf á Allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna, og hitti hann ekki fyrr en siðla í október (eftir
að þetta hefti var fullbúið til prentunar). Hann kvaðst ekki geta leyft
mér að hnýsast í gerðabók Þingvallanefndar nema með samþykki nefnd-
arinnar allrar, og sama máli gegndi um leyfi til að birta uppdrátt af
sumarbústaðasvæðinu í Gjábakkalandi. Bæði Emil Jónsson og Sigurður
Bjarnason frá Vigur kváðust persónulega ekki hafa neitt við það að at-
huga, að uppdrátturinn væri birtur, en til þess þyrfti leyfi nefndarinnar
allrar — og vitaskuld var vonlaust að bíða eftir því!
Emil Jónsson féllst hinsvegar á að ræða við mig og svara nokkrum
spurningum — ekki fyrir hönd nefndarinnar, sagði hann, heldur sem
einstaklingur. Varðandi þau ummæli í greinargerð fyrir frumvarpi til
laga um náttúruvernd, að ráð sé fyrir því gert að mikil samvinna takist
milli Þingvallanefndar og Náttúruverndarráðs, kvað hann reyndina hafa
orðið aðra, samstarfið hefði verið lítið undanfarinn áratug, endaþótt
sjálfsagt væri að taka við ábendingum ráðsins. Hann kvað Þingvalla-
nefnd ekki hafa svarað tilmælum Náttúruverndarráðs um að fresta
ákvörðun um úthlutun lóða I Gjábakkalandi, enda væri ákvörðun um
þá úthlutun gömul. Hann sagði að ekki hefði verið auglýst eftir um-
sóknum um lóðir í Gjábakkalandi, heldur hefðu umsóknir borizt sjálf-
krafa, en ekki yrðu að sinni leyfðir fleiri sumarbústaðir en þeir 24 sem
úthlutað hefði verið. Lóðirnar í Gjábakkalandi eru leigðar til 30 ára.
Emil Jónsson lagði áherzlu á, að bústaðirnir i Gjábakkalandi mundu á
engan hátt skerða „fegurð og tign hins friðlýsta svæðis á Þingvöllum,"
því flestir þeirra sæjust ekki þaðan. Hann kvaðst telja sjálfsagt að verða
við óskum manna um löriB:ijndir sumarbústaði á Þingvöllum eftir þvi
sem kostur væri, og hefði frá upphafi verið reynt að verða við slíkum
óskum.
Þegar ræðan barst að bústöðum innan þjóðgarðs, kvað Emil Jónsson
fyrirrennara sína í Þingvallanefnd bera ábyrgð á þeim, og þá einkum
Jónas Jónsson frá Hriflu. Hefði sú ráðstöfun að leyfa sumarbústaði á
sjálfu þjóðgarðssvæðinu verið miklu alvarlegri en það sem gerzt hefði
í Gjábakkalandi — þeir sem það hefðu gert væru hinir raunverulegu
sökudólgar. Þegar hann var spurður um tvo nýja bústaði, sem nú eru í
byggingu innan þjóðgarðs, og úrslitakostina sem eigendur þeirra fengu
frá Þingvallanefnd í fyrra, kvað hann vera um það skýrar reglur, að
taka bæri lóðir af þeim mönnum sem ekki byggðu á þeim innan tiltekins
tíma. Hann kvaðst ekki muna hvernig skilmálum varðandi lóðir innan
þjóðgarðs væri háttað, en var þeirrar skoðunar að ekki yrði hægt að
losna við þessa bústaði.
Emil Jónsson tók fram, að Þingvellir væru ekki þjóðgarður í venju-
legum skilningi, heldur lögverndaður sögustaður, og því skipti það
ósköp litlu máli hvort þeir væru á alþjóðaskrá yfir þjóðgarða eða ekki.
Hinsvegar væri eðlilegt að Þingvallanefnd hefði góða samvinnu við
Náttúruverndarráð. Hann vildi ekki svara þeirri spurningu, hvort rétt
væri eða æskilegt, að iítill hópur manna hefði umráðarétt yfir sam-
eiginlegu landi allrar þjóðarinnar á Þingvöllum og gæti jafnvel meinað
mönnum aðgang að öllu vestanverðu Þingvallavatni.
Ég geri ráð fyrir að sjónarmið Emils Jónssonar séu í stórum dráttum
samhljóða sjónarmiðum Þingvallanefndar, og því er tilhlýðilegt og rétt,
að þau komi hér fram til mótvægis við þau sjónarmið sem fram koma
í öðrum greinum heftisins, og mun óhætt að leggja það undir dóm
þjóðarinnar, hvor málstaðurinn sé heilbrigðari og þjóðhollari, sá sem
stefnir að aukinni friðun og helgi Þingvalla og nágrennis þeirra eða
hinn sem lætur stundarhagsmuni nokkurra gæðinga sitja i fyrirrúmi fyrir
hagsmunum alþjóðar. s-a-m.
8