Samvinnan - 01.10.1967, Blaðsíða 17

þinghald á þjóðveldisöld eftir
því sem næst yrði komizt sanni
að beztu manna yfirsýn.
En þetta er óviðkomandi því
sem nú er til umræðu: friðun
Þingvalla. Ég hef minnzt á
fornleifarnar þar vegna þess að
það er næst mínum verkahring.
Jörðin geymir minjarnar og
þeim er, að ég held, ekki hætta
búin. Það er staðurinn sjálfur,
hinn óviðjafnanlegi sögustað-
ur, sem um er að ræða. Hann
á að vera og er friðhelgur. Og
ekki aðeins Þingvöllur, heldur
þjóðgarðurinn allur, og þó
enn meira, einnig nánasta um-
hverfi hans í landi Kárastaða
og Gjábakka, eins og löggjafi
og ríkisvald hafa greinilega
viljað með því að kaupa þessar
jarðir. Allmiklar umræður hafa
að undanförnu orðið um þessi
hliðarlönd þjóðgarðsins vegna
þeirrar ráðstöfunar Þingvalla-
nefndar að leigja prívatfólki
land undir sumarbústaði í
landi þessara jarða, og sjálf-
sagt er það hún sem liggur að
baki umræðunum um friðun
Þingvalla í þessu blaði. Ég hef
velt því fyrir mér, hvað Þing-
vallanefnd hafi gengið til að
gera þessa ráðstöfun. Ég hef
ekki komizt að neinni niður-
stöðu, sem ég get tekið mark
á sjálfur. Ég hef reynt að átta
mig á, hvort einhvers staðar
leyndist snefill af rökum fyrir
því að brugðið var á þetta ráð.
Ég hef engin fundið, alls eng-
in. Það er engu líkara en hér
hafi gerzt eitthvað svipað og
þegar sterki sendirinn var
leyfður í Keflavíkursjónvarp-
inu. Allt í einu er hópur ráða-
manna búinn að gefa leyfi fyr-
ir einhverju, sem allur þorri
hugsandi manna, jafnvel að
þeim sjálfum meðtöldum, sér
samstundis að er hið versta
óráð. Keflavíkurleyfið er búið
að kosta þá, sem það veittu,
miklar kvalir, að ég hygg. Eins
kann að vera um Þingvalla-
nefnd. Heyrzt hefur (og reynd-
ar hefur það sézt líka), að það
eigi að láta sem allra minnst
bera á sumarbústöðunum í
Gjábakkalandi; þeir eiga helzt
að vera faldir eins og útilegu-
mannakofar. Af hverju? Að
líkindum af því að þeir, sem
hlut eiga að máli, finna að þeir
eiga ekki að vera þar. Ég tel
það svo sjálfsagðan hlut að
Þingvallanefnd muni ekki út-
hluta fleiri sumarbústaðaleyf-
um, eftir allt sem nú er fram
komið, en um hitt skal ég ekki
dæma, hvort hægt er að kippa
að sér hendinni með þau leyfi,
sem þegar eru veitt, ef svo
kynni að fara, að þeir, sem
leyfin hafa, hafi ekki smekk
og þegnskap til að segja: nei-
takk sama og þegið.
Má ekki treysta því að ekki
verði haldið lengra á þessari
braut? Ef ekki, þá er rétt að
Alþingi taki málið í sínar hend-
ur og endurskoði lögin um frið-
un Þingvalla. Og þess hefði
jafnvel verið þörf, þótt sum-
arbústaðamálið hefði ekki
komið til. Margt hefur breytzt
síðan lögin voru sett, meðal
annars hefur þjóðin nær tvö-
faldazt. Þörfin fyrir uppland
hefur stóraukizt, og þjóðgarð-
urinn á Þingvöllum er — auk
þess að geyma hinn fornfræga
sögustað — uppland fyrir það
svæði, sem langflestir lands-
menn búa nú á. Þetta mun
verða enn skýrara, þegar
stundir líða fram. Til þjóð-
garðsins var stofnað af stórhug
og víðsýni, en þó er hann nú
ekki of stór, heldur of lítill, og
allt sem að honum þrengir er
í beru ósamræmi við eðlilega
þróun, og Þingvallanefnd hlýt-
ur að eiga að koma í veg fyrir
slíkt af fremsta megni. Þetta
er auðskilið mál, og alþingis-
menn ættu sízt að skilja það
verr en aðrir menn, þar sem
þeir eru einmitt til þess kjörnir
að hugsa um landsins gagn á
alla lund. Samt er ekki úr vegi
að spyrja, hvort nokkur nauð-
syn sé til eða hvort það sé
æskilegt, að Þingvallanefnd sé
skipuð alþingismönnum öðrum
fremur og sé kosin pólitískri
kosningu á Alþingi. Væri ekki
fullt eins eðlilegt, að í nefnd-
inni væru, að minnsta kosti
með, nokkrir embættismenn,
eða jafnvel valinkunnir áhuga-
menn um verndun lands og
gróðurs? Verndun þjóðgarðs-
ins er að verulegu leyti nátt-
úruvernd, og þá sýnist vera
eðlilegt að Náttúruverndarráð
eigi þar sinn hlut að máli. En
skipun nefndarinnar er
kannski ekki aðalatriði, heldur
hvernig henni er markað
starf, skyldurnar sem á henni
hvíla, hvað hið opinbera vill
um málefni þjóðgarðsins. Það
þarf að veita Þingvallanefnd í
senn meiri stuðning og aðhald
en verið hefur til þess að gera
hag hans sem beztan og veg
hans sem mestan.
Það er tillaga mín, að athug-
að verði, hvort ekki sé rétt að
endurskoða lögin um þjóð-
garðinn á Þingvöllum, og á
meðan verði Þingvallanefnd
gert að úthluta ekki fleiri lóð-
um, ef ekki má fulltreysta því
að henni þyki nú sjálfri nóg
að gert.
Kristján Eldjárn.
Samþykkt Ferðafélags íslands
Á aðalfundi Ferðafélags íslands, sem haldinn var í
Reykjavík hinn 26. apríl s.l., kom til umræðu áform Þing-
vallanefndar um að leyfa byggingu sumarbústaða í landi
Gjábakka á Þingvöllum.
í tilefni af þessum umræðum bar forseti félagsins upp
eftirfarandi tillögu, sem samþykkt var með öllum greidd-
um atkvæðum gegn einu:
„Aðalfundur Ferðafélags Íslands haldinn i Reykjavík
26. apríl 1967 beinir þeim tilmælum til ríkisstjómarinnar,
að hún hlutist til um það, að stöðvaðar verði byggingar
sumarbústaða í landareignum ríkisins á Þingvöllum og
við Þingvallavatn, og stefnt verði að því, að fjarlægja þá
sumarbústaði, sem fyrir eru innan þjóðgarðsins og í næsta
nágrenni hans.“
Af mistökum hefur þessi tillaga ekki verið birt almenn-
ingi fyrr en nú, en segja má, að betra sé seint en aldrei.
Virðingarfyllst,
f. h. stjómar F. í.
Sigurður Jóhannsson
p.t. forseti
Samþykkt Félags íslenzkra fræða
Á aðalfundi Félags íslenzkra fræða bar Þórhallur Vil-
mundarson upp eftirfarandi tillögu sem samþykkt var í
einu hljóði:
„Aðalfundur Félags íslenzkra fræða, haldinn 16. marz
1967, átelur harðlega þá ráðstöfun Þingvallanefndar að út-
hluta einstaklingum sumarbústaðalóðum í landi þeirra jarða
í Þingvallasveit, sem ríkið hefur fest kaup á til vemdunar
helgasta sögustað þjóðarinnar, Þingvelli við Oxará.
Þar sem Þingvallanefnd hefur brugðizt því hlutverki sínu
að standa vörð um hinn fomhelga þingstað og gerzt í þess
stað lóðaúthlutunarnefnd, skorar fundurinn á Alþingi ís-
lendinga að grípa fram fyrir hendur nefndarinnar, koma í
veg fyrir frekari sumarbústaðabyggingar einstaklinga á
Þingvallasvæðinu og vinna að því að endurheimta til frið-
unar þau sumarbústaðalönd á umræddu svæði, sem þegar
hafa verið afhent einstaklingum.
Jafnframt skorar fundurinn á þá borgara, sem úthlutað
hefur verið lóðum á Þingvallasvæðinu á þessum vetri, að
afsala sér lóðum og hætta við bygging sumarbústaða þar.“
Þetta skilti stendur í miðju landi þjóöarinnar við veginn að sumar-
bústað Gisla Jónssonar.
17