Samvinnan - 01.10.1967, Blaðsíða 24

Tvö bréf Náttúruverndarráðs.
Bréf Náttúruverndarráðs til framkvæmdastjóra Þing-
vallanefndar, Harðar Bjarnasonar húsameistara ríkisins:
21. sept. 1966
Með tilvísun til samtals formanns Náttúruverndarráðs
við yður, herra húsameistari ríkisins, í tilefni af skrifum
blaða að undanförnu um úthlutun lóða á Þingvöllum (einn-
ig utan þjóðgarðs), staðfestist hér með, að það eru ein-
dregin tilmæli Náttúruverndarráðs, að eigi verði aðhafzt
í því máli, án þess að áður sé leitað álits ráðsins.
Með virðingu,
F. h. n.
Birgir Kjaran
formaður.
Til
húsameistara ríkisins,
Reykjavík.
9. nóv. 1966
Með tilvísun til bréfs Náttúruverndarráðs til yðar, dags.
21. sept. s.l., skal hér með ítrekað, að ráðið hefur alvarlegar
áhyggjur af fyrirhugaðri úthlutun lóða til byggingar sum-
arbústaða í Gjábakkalandi. Telur ráðið, að þeir sumar-
bústaðir hljóti óhjákvæmilega að trufla friðhelgi þjóð-
garðsins, og beri fremur að stækka hið friðaða svæði en
kreppa að því með byggingu sumarbústaða á hinu um-
rædda landi.
Skulu því þau eindregnu tilmæli Náttúruverndarráðs
liér með ítrekuð, að eigi verði aðhafzt í þessu máli, án þess
áður sé leitað álits ráðsins.
Með virðingu,
Birgir Kjaran.
Til
liúsameistara ríkisins,
Reykjavík.
sinni yfir merkin um manna-
verk?
Um Þingvallanefnd og Gjá-
bakkahneykslið, sem svo er
nefnt manna í milli, vildi ég
segja þetta: Ef nefndin veit
ekki hvað hún er að gera, er
hún ófær um að vera Þing-
vallanefnd. Viti nefndin hins
vegar hvað hún er að gera,
treysti tannleysi og sljóvgun
almenningsálitsins og láti ann-
arleg sjónarmið stjórna gerð-
um sínum, verða aðrir að taka
fram fyrir hendur henni. Það
verður að gera á þann hátt
að hressa upp á okkar karlæga
almenningsálit og hvessa tenn-
ur þess. Og þar duga engar
gervitennur. Alger friðun — og
ekki einungis friðun, heldur
helgun Þingvalla, ætti að vera
mál sem allir gætu sameinazt
um af þeirri alvöru og festu
að Alþingi sæi sér ekki ann-
að fært en að ónýta leyfi Þing-
vallanefndar um fyrirhugaðar
sumarbústaðabyggingar. Með-
ferð Þingvalla er prófsteinn á
menningarlega og siðferðilega
reisn okkar, ekki hagsmuna-
mál í venjulegum skilningi;
þar eiga engin sérgæðingssjón-
armið að koma til greina,
hvorki einstaklinga né nefnda.
Hneykslið verður að dæmast
án allrar linkindar og því verð-
ur að afstýra. Enn er það ekki
um seinan — og má ekki verða
um seinan.
Jakobína Sigurðardóttir
ÞINGVALLA-
NEFND OG
ÞJÓÐGARÐURINN
Eitthvert áþreifanlegasta
dæmið um siðleysi það sem
áratugum saman hefur við-
gengizt í íslenzkum stjórnmál-
um er meðferð hins háa Al-
þingis á helgasta sögustað þjóð-
arinnar, Þingvöllum. Af orsök-
um, sem öllum mega liggja í
augum uppi, þó sízt séu þær
Alþingi til fremdar, ákvað það
á sinum tíma að láta alþing-
ismenn eina fjalla um og hafa
yfirumsjón með þjóðgarðinum
á Þingvöllum og hinum frið-
lýstu svæðum umhverfis hann.
Þar fengu náttúrufræðingar
eða aðrir sérfróðir menn hvergi
nærri að koma. Að vísu var
Hörður Bjarnason gerður fram-
kvæmdastjóri eða ritari Þing-
vallanefndar meðan hann var
skipulagsstjóri ríkisins, en hélt
þeim bitlingi eftir að hann
varð húsameistari rikisins,
þannig að nefndin hefur ekki
haft neitt samráð við núver-
andi skipulagsstjóra. Hinsveg-
ar skrifaði hún honum i fyrsta
og eina sinn bréf í júlí 1966,
þar sem þess var farið á leit
að nágrenni þjóðgarðsins og
Þingvallavatns yrði sett undir
skipulag ríkisins, en nefndar-
mönnum, sem eru þó löggjafar
þjóðarinnar, sást yfir að þetta
var alls ekki í valdi eða verka-
hring skipulagsstjóra, heldur
þurfti til þess úrskurð félags-
málaráðherra og samþykki
þriggja hlutaðeigandi hrepps-
nefnda (Grímsneshrepps,
Grafningshrepps og Þingvalla-
hrepps). Skipulagsstjóri hefur
samt í tvígang haft samband
við hreppsnefndirnar, en ekki
fengið neinar undirtektir, enda
mun áhugi þeirra á skipulagi
umræddra svæða takmarkað-
ur. Niðurstaðan er þvi sú, að
kringum 300 sumarbústaðir
hafa risið umhverfis Þingvalla-
vatn, og fær oddviti 10.000
krónur fyrir hvern sumarbú-
stað í sínum hreppi.
Þó full ástæða væri til að
ræða nánar þá ringulreið sem
af ofangreindu fyrirkomulagi
skapast og skýrast blasir við í
landi Miðfells, þá mun þess
ekki freistað hér, heldur vikið
stuttlega að sjálfum þjóðgarð-
inum og hinum friðlýstu ríkis-
jörðum umhverfis hann.
Sú ráðstöfun Þingvallanefnd-
ar að veita nokkrum völdum
vinum nefndarmanna, tengda-
mönnum og öðrum gæðingum
heimild til að reisa sér sum-
arbústaði á hinu friðlýsta landi
Gjábakka austanvið þjóðgarð-
inn hefur að vonum vakið bæði
undrun og almenna hneykslun
meðal landsmanna, og eru
menn þó orðnir ýmsu vanir.
Það þykir að sjálfsögðu kyn-
legt að umræddar lóðir voru
aldrei auglýstar opinberlega,
en tilkynnt að úthlutun lok-
inni að fleiri lóðum yrði ekki
ráðstafað „að sinni“. Hitt er
þó miklu meira blöskrunarefni
að Þingvallanefnd skuli leyfa
sér að ráðstafa þessu landi, og
eru meðfylgjandi greinar og
mótmæli lítill vottur um af-
stöðu þorra landsmanna til
þessarar ráðabreytni.
Saga Gjábakkamálsins er í
fáum orðum sú, að árið 1944
var jörðin Gjábakki tekin eign-
arnámi af bóndanum þar, Snæ-
birni Guðmundssyni, sem nú
býr á Syðri-Brú í Grímsnesi,
og hann flæmdur burt þaðan
með búslóð sína. Áður hafði þó
einn nefndarmanna, Gísli
Jónsson, tryggt sér ellefu hekt-
ara af landinu t.il leigu og
ábúðar í 25 ár fyrir 12.000 krón-
ur. Reisti hann þar veglegan
sumarbústað, sem hann færði
síðar Reykjalundi að gjöf, og
setti upp skilti við heim-
keyrsluna með orðinu „Einka-
vegur“ — í landi sem keypt
hafði verið fyrir hönd þjóðar-
innar. Leigusamningur þessa
bústaðar rennur út í síðasta
lagi 1969, og ætti þá vitanlega
að fjarlægja hann ásamt hinni
rammbyggilegu girðingu. Von-
andi hafa forráðamenn Reykja-
lundar ríkari þegnskapartil-
finningu og siðferðiskennd en
löggjafarnir. Um leið og Snæ-
björn fór frá Gjábakkalandi
uppúr 1950, fékk Óskar Gísla-
son, starfsmaður hjá Eimskipa-
félagi íslands, leyfi til að reisa
annan sumarbústað í landi
Gjábakka, og mun það leyfi
hafa verið veitt af Sigurði
Kristjánssyni, sem þá sat í
nefndinni Ekkja Óskars og
dóttir eiga nú þennan bústað,
sem stendur á svæðinu þar
sem hinir nýju bústaðir, 24
talsins, eiga að rísa. Snæbjörn
kveðst hafa sett það að skil-
yrði, þegar hann fór frá Gjá-
bakka, að ekki yrðu reistir þar
fleiri sumarbústaðir meðan
hann væri á lífi, enda erfitt að
skilja hvað gat hafa vakað
fyrir Þingvallanefnd með töku
jarðarinnar annað en það að
friða hana og koma í veg fyr-
ir að landi hennar yrði ráð-
stafað undir byggð. Um það er
skýlaust ákvæði í lögum um
þjóðgarðinn á Þingvöllum að
Gjábakki skuli friðaður, og
24