Samvinnan - 01.12.1967, Page 21

um, að skilningur stjórnar-
valda á vandamálum sjávar-
útvegsins er í algjöru lágmarki,
að viðhorf almennings til sjáv-
arútvegsins er mjög neikvætt,
að næstum hverjum sem er
hefur verið heimilt að gera að
engu þann ávinning, sem fram-
farirnar áttu að gera mögu-
legan, og oftast hefur verið
veittur til þess opinber stuðn-
Ingur.
Leyfist mér að nefna dæmi
iim þetta síðastnefnda: Fisk-
/erkunarstöð hefur varið veru-
(egri fjárhæð til framleiðni-
xukandi endurbóta. Óðar hef-
ir risið upp önnur fiskverk-
'inarstöð við hlið þeirrar sem
fyrir var, reist með lánum úr
opinberum sjóðum. Þessi nýja
stöð hefur svo tekið veruleg-
an hluta þess hráefnis, sem
hin stöðin hafði og þurfti til
þess að endurbæturnar skiluðu
rilætluöum árangri. Gamla
stöðin situr eftir með fjár-
hagsbagga af endurbótunum,
en endurbæturnar koma að
iitlum eða engum notum.
Margir vilja kenna sjávar-
útveginum sjálfum um þessa
bróun, en það er ekki réttlátt.
Enginn aðili innan sjávarút-
vevsins hefur nokkur tök á að
stöðva hana. Það getur enginn
nema stjórnarvöld landsins. Og
til þess að stjórnarvöld geti
stjórnað uppbyggingu atvinnu-
veganna með nútímasjónar-
miðum burfa þau eðlilega að
kunna á þeim nokkur skil. Það
hefur brugðizt hér á landi. Að
vera meistari í útúrsnúningum
er ekki einhlítt til landsstjórn-
ar.
III
Eins og áður er getið hefur
verið ákveðið að fram fari end-
urskipulagning frystiiðnaðar-
ins. Ég held að mér sé óhætt
að segja að flestir forráðamenn
frystihúsanna séu meðmæltir
þeirri endurskipulagningu og
ég fyrir mitt leyti vona að ekki
verði um neitt kák að ræða,
en óneitanlega hallast margir
að því að svo muni verða. Hins
vegar sárnar mörgum forráða-
mönnum frystihúsanna það að
frystiiðnaðurinn skyldi verða
fyrstur fyrir valinu til endur-
skipulagningar; þó að verkefn-
in þar væru nægileg, væru
verkefnin til endurskipulagn-
ingar víða miklu meira aðkall-
andi.
Og vafalitið er það rétt að
sj ávarútvegúrinn er í betra
ástandi rekstrarlega en flest-
ar aðrar atvinnugreinar hér á
landi, þó að ástandið sé ekki
gott. En samt sem áður ætti
það ekki að saka þó hann
verði fyrstur tekinn til endur-
skipulagningar. Það er betra
að æfa sig á hinu minna verk-
efninu og betra verður að hafa
nokkra reynslu í endurskipu-
lagningu þegar röðin kemur t.
d. að byggingariðnaðinum og
ríkisbúskapnum, bankakerfinu
og verzluninni.
Málmiðnaðurinn er undir-
stöðugrein tæknilegra fram-
fara nútímans. Fyrir nokkrum
árum var íslenzki járniðnað-
urinn kominn vel á veg með
að búa sig undir að takast á
við stórt verkefni. Nú hallar
aftur undan fæti. Með sama
áframhaldi verður þess ekki
langt að bíða að öll stærri verk-
efni í járniðnaði verði að leysa
með erlendri aðstoð. Þar mundi
endurskipulagningar vera þörf.
Það er verið að byggja upp
stálskipasmíði í landinu. Því
miður er sú uppbygging úrelt
frá byrjun. íslenzkur stálskipa-
iðnaður er byggður upp á sömu
lögmálum og sá skipasmíða-
iðnaður Vesturlanda, sem er
núna að syngja sitt síðasta
vers. Það er víða þörf fyrir end-
urskipulagningu.
IV
Við höfum vissulega lifað við
tiltölulega góð lífskjör á und-
anförnum áratugum. Þó er
það meira en umdeilanlegt
hvort við tilheyrum þróuðum
þjóðum eða vanþróuðum. Við
höfum verið duglegir að til-
einka okkur ýmsa tækni þró-
aðra þjóða í einstökum atrið-
um, en heildarskipulagning at-
vinnulífsins ber öli einkenni
vanþróaðra þjóða. Stjórnmála-
leg forysta í atvinnumálum er
mjög skammt komin á þróun-
arbrautinni.
En þrátt fyrir þetta hafa
lífskjörin verið tiltölulega góð.
Ekki byggist það á því að að-
staða til landbúnaðar sé óvenju
góð hér. Þvert á móti; aðstaða
til landbúnaðar er af eðlilegum
landfræðilegum orsökum nokk-
uð erfið hér.
Ekki byggist það á nýttum
möguleikum til iðnaðar. Við
höfum sáralítið af iðnaði, sem
er þannig uppbyggður að hann
geti orðið undirstaða þjóðfé-
lagslegrar velmegunar. Það er
að sjálfsögðu vel hugsanlegt að
iðnaðurinn geti orðið veiga-
mesta kjölfesta atvinnulifsins,
en það getur ekki gerzt á fá-
um árum jafnvel þótt hafizt
yrði handa nú þegar og not-
aðar raunhæfar nútímaaðferð-
ir til uppbyggingar iðnaðarins.
Sú festa, sem nauðsynleg er til
þess að iðnaður geti skilað
verulegum jákvæðum árangri,
næst ekki á einum degi. Það
þarf áratugi til. Veruleg iðnað-
arfesta hefur enn ekki þróazt
að neinu marki hér á landi
nema á Akureyri.
Undirstaða þeirrar velmeg-
unar, sem hér hefur ríkt, bygg-
ist að langmestu leyti á þeirri
auðlind, sem hafið í kringum
landið hefur verið. Það er vafa-
mál að aðrar þjóðir hafi átt
öllu betri auðlindir. Þessa auð-
lind ber okkur að vernda og
varðveita, okkur ber að rækta
hana og okkur ber að stækka
það hafsvæði, sem við helgum
okkur. í matvælahungruðum
heimi ber þjóð, sem staðsett
er við matvælauppsprettu, að
stunda matvælaframleiðslu.
Allar þjóðir leggja fyrst og
fremst áherzlu á að nýta þær
auðlindir, sem þær hafa yfir
að ráða. Olía er nýtt þar sem
olía finnst í jörð, kol þar sem
kolin eru, matvæli þar sem
hentugt er til matvælafram-
leiðslu. Þess vegna þurfum við
ekki að fara í langa leit að
nýjum atvinnuvegum. Þjóðin
hefur eðlilegan starfsgrund-
völl þar sem framleiðsla sjávar-
afurða er ásamt þeim atvinnu-
greinum, sem eðlilega þróast
þar í kringum. íslenzka þjóð-
in er það fámenn að hún verð-
ur að einbeita sér að tiltölu-
lega fáum verkefnum ef við-
hlítandi árangur á að nást.
V
Velferð sjávarútvegsins og
velferð þjóðarinnar í heild fer
að mestu leyti saman. Þegar
kreppir að sjávarútveginum
kreppir að allri þjóðinni. Nei-
kvæð viðhorf stjórnarvalda til
sjávarútvegsmála koma niður
á allri þjóðinni. Lágkúruleg
stjórnmálaforysta hefur nei-
kvæð áhrif á allt þjóðfélagið.
Undir þeirri forystu, sem í
meginatriðum boðar aftur-
hvarf til stjórnleysis, hlýtur
margt að fara úr skorðum.
Undir slíkri forystu þenst
bankakerfið út eins og blásið
sé í gúmmíblöðru, innflytjenda-
stéttin vex með tímgunarhraða
nagdýra, braskarastéttin blæs
út eins og illkynjað æxli. Hug-
myndir manna um heilbrigt
þjóðfélag riðlast, virðing
manna fyrir þjóðfélagsstofn-
unum fellur í lágmark. Menn
stunda veiðar í landhelgi haf-