Samvinnan - 01.12.1967, Síða 26

skildu því sem farið hefur til
Suður-Ameríku. Verkun salt-
fisks skapaði mikla vinnu, sem
oft var kærkomin, því þá var
oft minna um atvinnu, og einn-
ig jók það á verðmæti fisks-
ins. Kaupendur okkar hafa nú
sjálfir komizt upp á lagið með
þetta, enda er það þeim mun
hagstæðara, þar sem vinnu-
laun og annar tilkostnaður er
mun lægri. Fyrst var þetta gert
á mjög frumstæðan hátt, en
nú á seinni árum eiga þeir
margir, bæði á Spáni og Portú-
gal, mjög fullkomnar saltfisk-
verkunarstöðvar, svo ekki gef-
ur eftir því bezta sem við
þekkjum í þeim efnum, enda
má segja að meginhluti fisks-
ins í þessum tveim viðskipta-
löndum okkar sé þurrkaður,
áður en hans er neytt. Öðru
máli gegnir um ítalíu og
Grikkland; þar er hans neytt
óverkaðs.
Nokkuð er misjöfn milli ára
þörf markaðanna fyrir okkar
saltfisk, og fer það að sjálf-
sögðu að mestu leyti eftir því,
hvað keppinautar okkar hafa
mikið að bjóða. En þar er
helzt að telja frændur okk-
ar, Norðmenn og Færeyinga,
eins Grænlandsverzlunina og
Þjóðverja; nokkuð kemur frá
Frakklandi, einkanlega inn á
Ítalíumarkað; einnig frá Ný-
fundnalandi og nú seinustu
árin frá Rússlandi, fyrst inn á
gríska markaðinn og svo nú
2—3 seinustu árin á þann
ítalska.
Ekki hefur saltfiskmarkað-
urinn við Miðjarðarhaf verið
yfirfylltur nú seinni árin að
talið verði, heldur hið gagn-
stæða; það hefur heldur vant-
að á svo að hægt hefði veriö
að selja nokkuð meira magn
þangað seinustu árin en við
höfum haft að bjóða, en að
sjálfsögðu myndi það skiptast
á milli áður talinna saltfisk-
framleiðsluþjóða, ef þær allar
ykju framleiðslu sína.
Neyzluvenjur þessara landa
hafa ef til vill ekki breytzt
mjög mikið í þessum efnum;
þó hefur saltfiskneyzla ekki
aukizt hlutfallslega við fólks-
fjölgun og þá sérstaklega ekki
á Spáni og Ítalíu. Velmegun er
vaxandi í þessum löndum, og
krefst það betri vöru, en í þeim
efnum höfum við ekki fylgt
eftir sem skyldi. Þá hefur nú á
seinustu 3—4 árum í vaxandi
mæli komið inn á markaðinn
heilfrosinn fiskur, sem að
miklu leyti er veiddur út af
suðvesturströnd Afríku, frystur
um borð í veiðiskipum,
og kemur því tiltölulega vel á
sig kominn inn á markaðinn
og er seldur á mun lægra verði
en saltfiskur okkar eða um það
bil helmingi lægra og getur því
er stundir líða fram orðið
hættulegur keppinautur.
Á þessu ári höfum við selt
og flutt út sem hér segir (CIF-
verð í öllum tilfellum):
Til Portúgals:
9.992 tonn — auk þess nú í
fyrsta sinn í 15 ár örlítið af
verkuðum fiski eða 55 tonn —
heildarverðmæti í ísl. kr.
199.324.520,00, og má telja þetta
nokkuð minna en eðlileg þörf
Portúgala fyrir íslenzkan salt-
fisk.
Til Spánar
4.290 tonn að verðmæti isl.
kr. 91.924.983,65, og er það um
2000 tonnum minna en eðlilegt
mætti teljast samkvcemt
reynslu undangenginna ára.
Til Ítalíu
1.757 tonn að verðmæti ísl.
kr. 38.478.968,45. Telja verður
að fyrir þann markað hefðum
við þurft að eiga að minnsta
kosti um 3000 tonnum meira.
Til Grikklands
874 tonn, allt smáfiskur, að
verðmæti ísl. kr. 14.607.551,80,
en þangað höfum við selt eitt
til tvö þúsund tonn nú á seinni
árum. Smáfiskur hefur á und-
anförnum tveimur árum ótt
nokkuð örðugt uppdráttar, en
ríkisvaldið hefur hér hlaup-
ið undir bagga.
Til Bretlands
1088 tonn að verðmæti í.sl. kr.
17.249.526,85, og er hér um að
ræða nær eingöngu III og IV
fisk, sem þeir síðan verka og
flytja út. Við höfum sum árin
saltað þangað yfir 2000 tonn
af sömu gæðaflokkum.
Til Þýzkalands
837 tonn að verðmæti ísl.
kr. 17.757.230,95, og er hér um
að ræða ufsaflök nær ein-
göngu, sem og eru notuð í svo-
kallaða sjólaxframleiðlslu
þeirra. Nokkuð er þetta magn
misjafnt frá ári til árs, og
ekki hægt að nota ufsa sem
veiðist hér á tímabilinu marz
og apríl, þegar hann er í
hrygningu, nema þá að mjög
litlu leyti; eins er mjög erfitt
um sölu smærri flaka, það er
þegar yfir 35 stykki fara í 50
kg. pakka; sama gildir um nr.
III af öllum stærðum.
Til Noregs
440 tonn að verðmæti ísl.
kr. 7.808.450,00. Þetta er að
mestu leyti söltuð langa, sem
erfitt var að selja, en þeir
munu hafa haft þörf fyrir
hana til að uppfylla gerða
samninga.
Til Danmerkur
106 tonn að verðmæti ísl. kr.
2.394.924,45, en þeir hafa keypt
100—300 tonn árlega til eigin
þarfa, og þetta þarf að vera
mjög góður fiskur — nr. 1 og
lítið eitt af nr. II.
Til Bandaríkjanna
10 tonn að verðmæti ísl. kr.
249.110,00.
Allt er þetta óverkaður salt-
fiskur að undanskildum áður-
nefndum 55 tonnum til
Portúgals — eða samtals 19.394
tonn að verðmæti ísl. kr.
389.795.280,00 — en í dag eru
til í landinu aðeins um 500
tonn óseld og verður væntan-
lega selt á næstu dögum.
Þá höfum við einnig haft
nokkur viðskipti við Suður-
Ameríku, og er þar að mestu
leyti um harðþurrkaðan fisk
að ræða og oftast að megin-
hluta fisk, sem ekki passar
fyrir aðra markaði. En sölur
þangað hafa dregizt mjög
saman, svo að seinni árin hef-
ur hér aðeins verið um að ræða
1000—2000 tonn, en var oft á
árunum áður 4000—5000 tonn
og jafnvel meira stundum. Til
þessa samdráttar liggja ýmsar
orsakir. Framleiðslukostnaður
hér hefur hækkað nokkuð mik-
ið, þá má nefna óhentugar
skipaferðir og þá alltaf með
umhleðslu, og vill þá fiskur
verða fyrir hnjaski; einnig eru
þessi farmgjöld og umhleðsla í
erlendum höfnum og geymsla á
viðkomandi umhleðsluhöfnum
mjög kostnaðarsöm og kemur
þyngra niður á litlu magni en
því sem meira væri. Hefur þess
verið farið á leit við íslenzk
stjórnarvöld, að þessi fram-
leiðslugrein yrði styrkt, svo að
hún gæti aukizt og ekki þyrfti
að flytja fiskinn óverkaðan úr
landi, svo sem til Englands;
hefur þessari málaleitan verið
sýndur nokkur skilningur, og
hefur það bjargað því að þessi
þáttur hefur ekki algjörlega
lagzt niður.
Þá hefur og verið á það bent,
að ekki væri óhugsandi að
fiskur sá, er farið hefur í
skreið fyrir Afríkumarkað,
gæti að einhverju leyti átt
heima hér í þessari fram-
leiðslugrein, og væri ákjósan-
legt ef svo reyndist og geta þá
staðið á tveimur með afsetn-
ingu hans.
Á árinu 1967 hefur verið
selt til Suður-Ameríku sem
hér segir:
Brasilía:
1016 tonn að verðmæti ísl.
kr. 35.403.349,72 — og er hér
um að ræða, eins og áður segir,
að verulegu leyti fisk sem ekki
hentar öðrum markaði.
Panama:
5 t. að verðm. ísl. kr. 137.869,50
Cristobal 1 t. ísl. kr. 56.695,00
Beirut 2 tonn ísl. kr. 387.000,00
Þá eru óseld 350—400 tonn
af fiski, sem verkaður er fyrir
þennan markað, og er nú
unnið að sölum á þeim.
Einnig hafa á þessu ári
verið seld til Belgíu 24 tonn af
þurrkuðum fiski að verðmæti
ísl. kr. 390.746,15, sem er allar
tegundir fisks og ekki ganga á
aðra markaði, en Belgar selja
hann til belgíska Kongó. Til
Bretlands seldust 20 tonn að
verðmæti ísl. kr. 350.322,90.
Portúgal, sem áður getur, 55
tonn að verðmæti ísl. kr.
2.098.532,90. Er þá heildarverð-
mæti fyrir þurrkaðan saltfisk
það sem af er árinu ísl. kr.
38.824.512,00. Æskilegt væri að
hægt yrði að auka útflutning
til Suður-Ameríku. Brasilía er
talið náttúruauðugt land, og
þar býr fjölmenn þjóð, og sú
staðreynd að hún neytir fisks
ýtir undir þá viðleitni af okk-
ar hálfu að skapa þar markað.
Framleiðendur saltfisks á ís-
landi eru margir og flestir eða
allir í Sölusam'oandi íslenzkra
fiskframleiðenda (S.Í.F.), eða
meira en 250 talsins, og hefur
verið svo frá stofnun þeirra
samtaka, þó með nokkrum
undantekningum. Eru þetta
frjáls samtök framleiðenda. En
í þeim fáu tilfellum síðan S.Í.F.
var stofnað, sem fleiri hafa selt
þessa framleiðslu okkar til
neytenda, hefur það tæplega
orðið þjcðinni til góðs, nema
ef síður væri, og höfum við
þess glögg dæmi.
Fjarri er mér þó að ætla, að
ekki geti borið af réttri leið
hjá slíkum samtökum sem
öðrum, þar sem þau ná yfir
allt landið og ýmis vandamál,
sem oft kunna að koma upp
hjá svo fjölmennu félagi, og
eiga þá oft rót sína að rekja
til þess hve dreifðir við erum
um landið. En oftast held ég
að megi úr þessu bæta að
mestu, ef gott samband er haft
við starfsmenn og forystumenn
þeirra, og vil ég hvetja menn
til þess.
Tómas Þorvaldsson.
26