Samvinnan - 01.12.1972, Side 24

vaxa, að vera þeim megin í húsinu, þar
sem viðbótin kemur, svo að ekki þurfi
að stokka upp eða stríkki á að óþörfu.
6. Haga skal svo til, að notendur safns-
ins verði jafnan i sem allra mestu ná-
býli við bækur þess.
Þvi maikmiði verður bezt náð með
því að hafa ekki stóra lestrarsali, heldur
koma sæturn sem víðast fyrir í hinum
opna hluta safnsins, bæði meðfram út-
veggjum og á spildum, sem rúma nokkra
tugi sæta, þannig að lesendur eigi þess
kost að setjast sem næst þeim bóka-
flokkum, sem þeir þurfa mest að nota.
7. Reynt verði að búa svo að mönnum
innan húss, við hvað sem þeir kunna að
fást, að þeim líði jafnan og hvarvetna
sem bezt. Loftræsikerfi verði í bókhlöð-
unni, svo sem það tíðkast nú bezt i hin-
um stærri bókasöfnum. Fullkomin raf-
lýsing verði í bókhlöðunni allri, til þess
að tryggð verði hin ákjósanlegustu
lestrar- og vinnuskilyrði. Gæta verður
þess, að raflögn verði með þeim hætti,
að rafknúnum vélum og búnaði verði
við komið, hvar sem á kann að reyna.
Fylgja verður fyllstu ákvæðum, sem
nú gilda, bæði um öryggi manna í bók-
hlöðunni og þeirra fjársjóða, sem þar
verða varðveittir.
8. Vörnum gegn hávaða verður að haga
eftir því, sem hæfir á hverjum stað í
bókhlöðunni.
Nokkur hávaði verður jafnan óhjá-
kvæmilega í anddyri og forsal, en úr
honum þarf að draga, þegar kemur á
lessvæði safnsins.
í sumum lesbásum verður þó að vera
aðstaða til vélritunar, og þarf því að
einangra þá sérstaklega. Stöðugur niður
af einhverju sýsli nærri manni varnar
því oft, að hann heyri minni háttar
óreglubundinn hávaða, er raskað hefði
ró hans öðrum kosti.
Skyggnzt um í bókhlöSunni
Vér skulum nú skyggnast ögn um í
hinni nýju bókhlöðu og hugsa oss fyrst,
að vér séum stödd i anddyri hennar.
Það verður auðvitað að liggja vel við
þeim, er til safnsins leita bæði úr borg-
inni og frá Háskólanum. Ætla verður,
að stutt verði í fatageymslu, þegar kom-
ið er inn í anddyri, og er gert ráð fyrir
stöðugri fatavörzlu, ennfremur að í fata-
geymslu verði rými fyrir þær töskur og
annað, sem gestir óska að fá geymt fyrir
sig, áður en þeir halda áfram inn í
safnið.
Gert er ráð fyrir, að rúmgott sýningar-
svæði verði i anddyri, ennfremur að þar
verði í nánd fyrirlestrarsalur með að-
stöðu til sýningar kvikmynda og skugga-
mynda og til að leika tónlist á hljóm-
plötum og af segulbandi.
Loks er liklegt, að kaffistofa gesta
verði ekki langt undan i anddyri.
Áður en lengra er farið, er vert að
geta þess, að bókakostur safnsins verður
að nokkru í sjálfbeina, sem kallaður er,
og að nokkru í lokuðum bókageymslum.
Vegna sjálfbeinans ríður á, að notendum
sé gert að sýna rit þau, sem þeir kunna
að hafa meðferðis, þegar þeir hverfa úr
safninu. Þeir ganga því allir um eitt
hlið úr safninu út i anddyrið, og verður
gæzlumaður þar stöðugt á verði á opn-
unartíma safnsins.
Það svæði, er ég lýsti áðan, liggur allt
utan þessa hliðs, og verður því hægt að
sækja fyrirlestur, skoða sýningu og fá
sér kaffisopa eftir að safninu hefur ver-
ið lokað að öðru leyti.
Þegar kemur inn fyrir hliðið, blasir
við framundan aðalafgreiðsla safnsins,
en þaðan síðan skammt til aðalspjald-
skrár þess og þeirra bókfræðirita og
handbóka hvers konar, er þar þurfa að
vera í nánd.
Rætt hefur verið um, að afgreiðsla
þjóðdeildar safnsins verði sem næst
fyrrnefndri aðalafgreiðslu, ef þær verða
þá ekki sameinaðar í eitt.
Þeir, sem sækja sér i sjálfbeinann rit,
einkum erlend rit, er þeir óska að hafa
með sér heim, hafa samband við aðal-
afgreiðslu. Þurfi þeir að kanna íslenzk
rit, sem einungis eru höfð i lokuðum
geymslum, verða þeir að snúa sér til
þjóðdeildar safnsins og fá þau léð fram
á lestrarsal deildarinnar. Hið sama gildir
t. a. m. um handrit safnsins, þau verða
ekki lesin nema í umræddum sal, sem
verður væntanlega sameiginlegur lestr-
arsalur þjóðdeildar og handritadeildar.
Sökum þess að margir þurfa vitaskuld
samtímis að nota íslenzk og erlend rit,
er margfalt hagræði að því, að þjóðdeild-
in verði sem næst aðalafgreiðslunni, og
sama er að segja um spjaldskrár safns-
ins. Þær þarf þá síður að tvöfalda, og
sjá allir, sem til þekkja, hver kostur
það er.
Ég bið menn að hafa hugfast, að hér
er einungis verið að lýsa óskum vor
bókavarðanna. Hvort arkitektar bókhlöð-
unnar geta orðið við þeim öllum, er svo
annað mál, sem skýrist, þegar þeir á
næstunni fara að raða starfsþáttunum
niður.
Ljóst er, að bækistöð þeirra, er vinna
við aðföng, flokkun og skráningu, hlýtur
að verða í námunda við spjaldskrár
safnsins, bókfræðirit og handbækur, þeir
koma að þessum hjálpargögnum úr einni
áttinni, en gestir safnsins úr annarri.
Þess er ekki kostur á þeim stutta
tíma, sem mér er ætlaður, að lýsa til-
högun þeirri, er vér hugsum oss i ein-
stökum deildum safnsins, stjórnunar-
deild, aðfanga- og skráningardeild,
þjóðdeild, handritadeild, eða hversu
háttað verði lesenda- og stofnanaþjón-
ustu safnsins eða séð fyrir aðstöðu til
kennslu í bókasafnsfræðum. Ég held þó,
að fróðlegt gæti verið að ég birti þótt
ekki væri nema brot úr þeim köflum,
er fjalla um einstakar deildir, og þá helzt
upphaf þeirra, þar sem greint er frá
hlutverki deildanna.
Stjórn
í kaflanum um stjórn segir svo m. a.:
Þess er að vænta, að yfirbókavörður
gegni, þegar fram i sækir, hlutverki rík-
isbókavarðar enn frekara en gert er ráð
fyrir í reglugerð frá 6. júlí 1956 (Stjtið. B
1956, bls. 205—06), hann veiti t. a. m.
leiðsögn um starf íslenzkra rannsóknar-
bókasafna, beiti sér fyrir samræmingu
starfshátta, fylgist með fjárveitingum
til safnanna og afli skýrslna um rekstur
þeirra.
Með setu yfirbókavarðar eða staðgeng-
ils hans í háskólaráði, ætti eins og fyrr
segir að vera tryggt, að fylgzt yrði af
safnsins hálfu með framvindu háskóla-
málefna og nýjum eða breyttum bóka-
safnsþörfum Háskólans.
Aðíanga- og skráningardeild
Um hlutverk aðfanga- og skráningar-
deildar segir á þessa leið:
a. Aðfangadeild skal sjá um val, pönt-
un og móttöku keyptra rita. Undir þessa
deild fellur einnig móttaka bókagjafa,
ennfremur varðveizla aukaeintaka safns-
ins og nýting þeirra til öflunar annarra
þarfari rita. Deildin hefur samráð við
háskólakennara og aðra sérfræðinga um
bókaval, eftir því sem fyrir verður mælt
í lögum og reglugerð á hverjum tima.
Meðferð bókakaupafjár kemur í hlut
aðfangadeildar. Gera má ráð fyrir, að
fjárveiting til bókakaupa verði nokkru
margbrotnari en nú er og auk heildar-
fjárveitingar sambærilegrar við þá, sem
söfnin njóta nú, verði lagt sérstaklega
fé til bókakaupa einstakra háskóladeilda,
háskólastofnana eða lesstofa stúdenta.
Eðlilegt er eigi að síður, að öll keypt rit
fari um aðfangadeildina og þar verði
greiður aðgangur að yfirliti um, hvað
eyðzt hefur eða eftir stendur af hverri
fjárveitingu, hvenær sem á þarf að
halda. Þetta felur í sér nokkra bókhalds-
vinnu, sem inna verður af hendi í að-
fangadeild. Hins vegar kæmi í hlut
gjaldkera safnsins að annast greiðslu
bókakaupareikninga.
b. í skráningardeild fer fram flokkun
rita eftir efni og skráning þeirra á spjöld
til röðunar i spjaldskrá safnsins og til
dreifingar í þá staði aðra, sem ástæða
þykir til, svo sem í söfn háskólastofn-
ana og önnur sérsöfn.
Samskráning verður sérstakur starfs-
þáttur i þessari deild. Þar verður safnað
saman spjöldum um nýfenginn bókakost
16