Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1924, Blaðsíða 20

14 Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
Stefánsson, Halldór Stefánsson, Ingólfur Bjarnason og Tr.
þórhallsson. Sýndu þeir fram á með ljósum rökum, að
írumvarpið væri bygt á misskilningi. Deiidasamábyrgðin
ein saman væri hvorki fugl eða fiskur. Ef félagið þyrfti að
taka lán, kæmi það fram sem heild út á við, gagnvart lán-
ardrotni. Segjum að félag sé í 10 deildum. Hver deild
ábyrgist fyrir sig, en ekki fyrir aðrar deildir. Félagið fær
að láni 100 þús. kr. í vörum, og skiftir þeim jafnt milli
deildanna. Níu af deildunum geta borgað sitt lán, en ein
deildin ekki. Tapið skellur á lánardrotni, án þess þó að
hann hafi ráðið, hvernig verðmætinu var skift milli deild-
anna. Engnn vafi er á, að hvorki bankar eða einstakar
verslanir myndu veita félagi lán, sem heild, ef aðeins ósam-
taka hópar ábyrgðust. Endirinn yrði sá, að félagið yrði að
grípa til almennrar samábyrgðar, þótt samvinnulögin
heimiluðu annað, þar til sjóðir hefðu stækkað svo, að ekki
þyrfti láns með utan frá. — Nú sem stendur hvíla lán
Kaupfélags Borgfirðinga á fáeinum einstökum mönnum í
félaginu. Una þeir því sumir miður en verið hefir, að verða
þannig að bera ^„syndir annara“, aðeins til þess, að þeir
tortrygnu geti verslað í kaupfélagi án þess að bera sjálfir
ábyrgð á þeim lánum, sem tekin eru þeirra vegna. Fyr eða
síðar kemur að því, að reynslan kennir Borgfirðingum, að
þeir geta tæplega farið aðra leið en önnur kaupfélög hér
á landi.
Aðalkeppinautarnir, sem félagið í Borgarnesi átti við
að stríða, voru hinir svonefndu Jónar, báðir Bjömssynir.
Um eitt skeið þóttu þeir stórefnaðir menn. En auður þeirra
hvarf út í veður og vind, bæði á versluninni og síldarút-
vegi. Varð verslun þeirra gjaldþrota fyrir skömmu, og
tapið mikið. Sést af því, að fleiri verða fyrir skakkaföll-
um en kaupfélögin, þó að mótgangi þeirra sé mjög haldið
á lofti. En eftir stutta stund eru Jónarnir búnir að reisa
nýja verslun með nýju nafni, en gömlu skuldirnar falla. Er
haft eftir einhverjum velvildarmanni þessarar verslunar í
Borgarfirði, að nú væru Jónarnir orðnir lausir við skuldir
sínar, frá krepputímanum. En kaupfélagsbændurnir sætu