Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1924, Side 74

68 Tímar ; íslenskra samvinnufélaga.
frekt samstarf. En þegar slík lönd verða þéttbygð og
gróðaskilyrðin breiða ekki lengur opinn faðm móti hverj-
um æfintýramanni, þá venur þjóðin sig á að byrja að spara
eyrinn til að týna ekki krónunni.
Aðalreglan í öllum venjulegum kaupfélög-
Mismunandi um er að selja hverja vöru með því verði,
verðlagning í sem aðrir hafa á samskonar vöru á sama
kaupfélögum. stað og sama tíma. þetta sýnist vera í mót-
Dagsverð sögn við yfirlýstan tilgang félaganna, að
kaupmanna spara félagsmönnum óþarfa álagningu
á staðnum. milliliða. það gæti sýnst eðlilegra, að selja
með kostnaðarverði. Slík félög eru líka til.
Hér á landi notuðu pöntunarfélögin þá aðferð. Erlendis eru
það tvennskonar félög, sem nota kostnaðarverðið. Annars-
vegar embættismenn, herforingjar o. s. frv., sem hafa all-
há laun, en þurfa að koma mikið fram út á við og vilja
spara á innkaupum. Bæði í London, Róm og víðar eru til
afarstór félög af þessu tægi. En þau eru lokuð nema fyrir
vissum stéttum, og taka ekki þátt í almennu samstarfi
samvinnufélaga. Ennfremur nota allra fátækustu verka-
menn stundum kostnaðarverðsfyrirkomulagið í félögum
sínum. þar sem tekjurnar eru afskaplega litlar, þrýstir
neyðin mönnum til að komast að sannvirðinu undir eins
um leið og varan er keypt. En þetta skipulag hefir all-
marga galla:
1. það espar kaupmenn á staðnum til hlífðarlausrar
samkepni, ef um almenna sölu er að ræða. Fátæk og ung
félög þola ekki slíka raun, ef við fjármagn er að etja.
2. Aðferðin útilokar félögin frá að skifta við utan-
félagsmenn. Annaðhvort yrði félagið að láta þá hafa sömu
kosti, eða tvennskonar verðlag, og það er óhugsandi. Ef
félagið skiftir aðeins við félagsmenn, getur farið svo, að
sumir þeirra fari aftur að reka verslun við nábúa sína, með
sérstaklega ódýrar vörur, en reyna þó um leið að fá ein-
hvern milliliðshagnað. þessi óvenja tíðkast í einstaka kaup-
íélögum á Spáni.
3. Mestu skiftir þó, að af kostnaðarverðssölunni leið-