Andvari - 01.05.1961, Síða 66

64
SIGUIIÐUR l'l TUltSSON
ANDVARl
þurfi á slíkum eftirrekstri að halda til
lengdar, er bezt fyrir alla aðila, að námið
sé haft eins stutt og unnt er.
Það mun vera sameiginlegt sjónarmið
allra: þjóðfélagsins, flestra nemendanna
og foreldranna, að eitt aðal markmið
skólagöngunnar sé að veita hinni uppvax-
andi kynslóð nytsama fræðslu. Skólarnir
eiga að búa æskuna undir lífið, búa hana
undir að leysa af hendi þau störf, sem
þjóðfélagið þarfnast, og veita henni þá
þekkingu, sem til þess er nauðsynleg og
samtíðin hefur upp á að bjóða.
En tímarnir breytast, og kröfurnar til
þegna þjóðfélagslns eru aðrar nú, en þær
voru fyrir t. d. 1—2 hundruð árum. Þá
komust menn iiér af án mikillar sér-
menntunar. Prestar, sýslumenn og nokkrir
læknar það var allt og sumt sem þjóð-
félagið taldi sig þurfa. Sjómennska og
sveitabúskapur krafðist þá ekki meiri
kunnáttu en svo, að greindir unglingar
gátu numið það sem þurfti af eldri kyn-
slóðinni, hver á sínum vinnustað til sjós
og lands. Bókleg fræði um þessar atvinnu-
greinar og hina raunvísindalegu undir-
stöðu þeirra voru þá ekki til, og fólk lét
sér nægja rímur og aðrar lélegar bók-
menntir til dægrastyttingar. Það var
þetta andlega ástand sem Jónas Hall-
grímsson hafði í huga þegar hann kvað
á þessa leið:
,,Að fræða! hver mun hirða hér um fræði?
Heimskinginn gerir sig að vanaþræl.
Gleymd eru lýðnum landsins fornu kvæði,
leirburðarstagl og holtaþokuvæl
fyllir nú breiða byggð með aumlegt þvaður;
bragðdaufa rímu þylur vesall maður."
En hvernig er nú það, erum við ekki
ennþá að þylja rímur, þó að komið sé
fram yfir miðja 20. öld? Við eigum að
vísu enn nokkrar góðar bókmenntir bæði
fornar og nýjar, en þjóðin les ennþá
mikið af lélegum bókmenntum, og leir-
burðarstagl og holtaþokuvæl fyllir ennþá
breiða byggð með aumlegt þvaður. Þjóðin
er sem sé ekki ennþá laus við rímurnar.
Það liggur meira að segja við að farið sé
að kenna hér raunvísindi í rímum.
Við verðum að athuga það íslendlngar
að það eru komnir nýir tímar. A síðustu
áratugum hafa raunvísindi og tækni um-
skapað svo heiminn, að mikil sérþekking
er orðin nauðsynleg í nær hverri atvinnu-
grein, líka hér á íslandi. Hvert þjóðfélag,
sem halda vill velli, verður nú að krefj-
ast þess af þegnunum, að þeir afli sér sem
beztrar þekkingar á starfi sínu. Með öðr-
um orðum, nútíma þjóðfélag byggist á
því, að það hafi á að skipa tæknilega
menntuðum mönnum í hverri starfsgrein,
auk hinna klassisku embættismanna, er
áður voru nefndir. Þar verða að vera
bændur, sem kunna að fara með nýtízku
landbúnaðarvélar og kunna að yrkja jörð-
ina með nútíma aðferðum. Sjómenn og
fiskimenn, sem kunna að fara með ný-
tízku siglingatæki og veiðarfæri. Iðnaðar-
menn, sem þekkja nákvæmlega það hrá-
efni, sem þeir eru að vinna úr, kunna að
framleiða góðar vörur og þekkja nýjustu
tæki og aðferðir. Ennfremur þarf verk-
fræðinga, náttúrufræðinga og alls konar
vísindamenn og kennara á sviði raunvís-
inda.
Það er svona fólk, sem þarf til þess að
fcera uppi nútímaþjóðfélag, og það er
svona fólk, sem skólarnir eiga að ala upp
handa þjóðinni nú í dag. Skólarnir verða
að veita mciri fræðslu í raunvísindum nú
en tíðkaðist fyrir 100 árurn.
Næst er þá að athuga: hvað lærir fólkið
hér í skólunum, og alveg sérstaklega
hversu mikil kynni fær það af raunvís-
indunum, sem nú eru orðin undirstaða
alls atvinnulífs.
Það yrði mjög langt mál, ef leggja
ætti fram allar stundaskrár úr skólum
landsins, og verður það ekki gert. I stað