Andvari

Árgangur

Andvari - 01.05.1961, Blaðsíða 85

Andvari - 01.05.1961, Blaðsíða 85
ANDVAliI VAXTARÁÆTLUN VEGNA MANNEJÖLDA 83 heimskautsbaug, t. d. í Uleáborgarléni Finna, Norðurbotni, Vesturbotni, Ánger- manlandi, Jamtalandi, Hálogalandi og Finnmörk. A8 hvers konar kau'pstaðajafnvægi stefnir öldin? Jafnvægi í byggð landsins er ekki bægt að rökræða nema út frá þeim fyrirfram- sjónarmiðum, sem maður vill tiltaka í umræðu sinni. Flér skal tala sem stytzt um væntan- legan mannfjölda sýslna, en frá honum þarf ég þó að skilja sem mest af því, sem verður sýnilega bráðum kaupstaðarfólk. Miðað er hér á eftir við íbúatölu þjóð- skrár 1. des. 1960 á hverjum stað. Frá íbúum sýslna, en þeir voru 57.3 þús., dreg ég þau 9.6 þúsund, sem bjuggu í þessum stöðum: Umdæmi Stór-Reykja- víkur (Garðahreppi, Seltjarnarneshreppi), Njarðvíkum hjá Keflavíkurkaupstað, Sel- fossi og Hveragerði, Borgarnesi og byggða- miðstöðvum með útgerð og 900 íbúa: Stykkishólmi, Patreksfirði, Dalvík. Líkrar tegundar er Ólafsvík, en þó ekki með- talin nú. Meðalvöxtur þessara staða hlýt- ur að verða meiri en annarra, svo að það truflar umræðu um meðalvöxt í sveitum og þorpum að fela þá í tölu þeirra. Eftir eru þá í sýslunum 47.7 þúsund, sem að þriðjungi búa í kauptúnum og þorpum, flestum 100—740 manna, en vel tveir þriðjungar, sem þá cru liðug 18% af mannfjölda landsins, cru búsettir í sveit- um utan þorpanna. Ef hlutfallstala bænda á enn eftir að falla allhratt, eins og ráða mátti af blaðagreinum þekkts búnaðar- skólastjóra nú í vetur, mun því fylgja sú aukning landbúnaðarstarfseminnar í þorpum og í ýmsum rekstri í byggðun- um út frá þeim, að bændafækkun ein fyrir sig ætti ekki að verka til muna á mannfjöldaþróun í sýslum né þá öruggu fylgni, sem ræktun, bústofnsaukning og mannfjölgun í hverju byggðarlagi sýna hver við aðra. Um þvílíka hluti er enn í gildi mikið af því, sem Arnór Sigurjónsson hélt fram í yfirlitsritinu: Hvernig skal byggja landið? Rvík 1939. En sem fulltrúa raun- hæfs mats á framtíðardreifingu byggðar- innar á Islandi, eins og menn hafa séð hana síðustu árin, get ég valið mér til fylgdar Valdimar Kristinsson og grein hans um málið í Frjálsri verzlun 1958, 2. tbb (V. K. 1958). Áætlanir V. K. um íbúatölur í aldar- lok þyrfti ég að dreifingu óbreyttri að margfalda með brotinu % til að jafna þann mun, sem er á kröfuhörku minni og hans. Ég tel þurfa að ætla 400 þús- undum stað, en hann aðeins 350 þús., þótt hann segi um leið, að línurit mann- fjölgunar stefnir nú mun brattara. V. K. hyggur íbúa sýslna að meðtöld- um kauptúnum verða 88 þúsund. Ég breyti engu í undirstöðu þeirrar hug- myndar, þótt ég fráreikni umgetnu bæina með 9.6 þús. árið 1960, margfaldi aðra sýslubúa með % og ætli þeim svo til aldarloka sömu fjölgun hlutfallslega og V. K. gerði. Þá verða íbúar sýslna 81 þúsund. Borgi sig útflutningur búsafurða, mætti eins segja 100 þúsund. Það er utan verksviðs greinar minnar að ræða, hver verði hluti landbúnaðar eða fiskveiða í þeirri tölu, sömuleiðis hitt, hver af 100— 800 manna þorpunum færa ætti síðar í kaupstaðatölu. Ég tók áðan undir þá skoðun manna, að stærri útgerðarstaðir, sem um leið eru vel settir verzlunarstaðir að öðru leyti, næðu meiri vaxtarhraða næsta manns- aldur. Eiginleikar sumra geta einnig breytzt. En þótt engir nýir atvinnuvegir breyttu þar hlutföllum, má vænta þess, að innan fárra áratuga hlytu að hafa bætzt við 3 þús. í hvern þessara staða: Akranes, Húsavík, Keflavík, Vestmanna-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.