Andvari - 01.01.1997, Blaðsíða 17

ANDVARI
JÓN HELGASON
15
um bókum komust kvæði Bjarna Thorarensens loksins óbrjáluð á
prent, og engu íslensku skáldi hafa verið gerð betri skil en honum í
þessu verki Jóns Helgasonar. Árið 1943 kom síðan fyrra bindið af
bréfum Bjarna Thorarensens í útgáfu Jóns (bréf til Gríms Jónssonar
og Finns Magnússonar), en síðara bindið með öðrum bréfum hans
1986. Bréfin eru prentuð stafrétt eftir eiginhandarritum og með ræki-
legum skýringum og athugasemdum.
Við Hafnarháskóla lagði Jón stund á norræn fræði (nordisk filo-
logi) og lauk þaðan meistaraprófi 1923. Á námsárunum var hann um
tíma til húsa hjá íslenskum hjónum, Steinunni Ólafsdóttur hjúkrun-
arkonu og Þórði Jónssyni tollverði, en það heimili var um áratugi
eins konar hliðstæða við Unuhús í Reykjavík: athvarf fyrir þá sem
ekki höfðu úr ofmiklu að spila og fjölsóttur samkomustaður stúd-
enta, skálda og misjafnt frægra listamanna hjá húsbændum með sí-
vakandi umhyggju fyrir velferð þeirra sem þar dvöldust.
Jafnframt náminu hefur Jón sinnt ýmsum aukaverkum sem honum
buðust, einkum fyrir tilstilli Finns Jónssonar og á vegum Árnanefnd-
ar. Þegar Oscar Álbert Johnsen (norskur prófessor í sagnfræði, 1876-
1954) leitaði ráða hjá Finni Jónssyni varðandi tilhögun á nýrri útgáfu
á Ólafs sögu helga hinni sérstöku eftir Snorra Sturluson benti Finnur
honum á að fá Jón Helgason til að vinna að fyrsta undirbúningi út-
gáfunnar, ‘hvem han gav sin beste anbefaling for dyktighet og pálite-
lighet’ segir Johnsen í inngangi að útgáfu sögunnar.1 Við þetta vann
Jón á árunum 1917 til 1921, og það var ekkert smáræði sem hann af-
kastaði á þessum árum, meðal annars raðaði hann lesbrigðum úr tug
handrita þessarar löngu sögu í skrá (variantapparat) á átta mánuðum
árið 1921. Ég vík að þessari útgáfu síðar. Hann tók saman nafnaskrá
við útgáfu Kr. Kálunds á bréfum Árna Magnússonar: Arne Magnus-
sons private brevveksling, sem kom út í Kaupmannahöfn 1920, og
Heiðreks saga sem Jón gekk frá til prentunar kom út hjá Selskab til
udgivelse af gammel nordisk litteratur (STUAGNL) 1924. Það verk
hefur naumast verið unnið á einu ári, enda þótt útgefandinn væri
hamhleypa til verka.
Ekki veit ég hversu rausnarlega Jóni hefur verið greitt fyrir þessi
verk. Það hafa varla verið nein ósköp. Hvorki þá né síðar hefur verið
ætlast til að menn yrðu ríkir af því að fást við rannsóknir og útgáfur
á íslenskum handritum. Þó hafa þeir aurar sem hann fékk fyrir þessi
störf gert honum kleift að ljúka náminu, en augljóst er að þau hafi