Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1997, Blaðsíða 48

Andvari - 01.01.1997, Blaðsíða 48
46 GUÐMUNDUR HÁLFDANARSON ANDVARI annarr.“20 Að síðustu var Jón tiltölulega róttækur þegar kom að skilgrein- ingu borgararéttar, en mjög skiptar skoðanir ríktu um veitingu kosninga- réttar og almenn réttindi þegnanna á fyrri hluta 19. aldar.21 Almenn borgararéttindi væru svo sjálfsögð, sagði Jón, að þau þyrfti ekki að ræða frekar: „Að sérhverr maður hafi frelsi til að halda trú þá sem hann vill, tala hvað hann vill, rita hvað hann vill, og láta prenta hvað hann vill, meðan hann meiðir engan, þykir vissulega engum á íslandi frelsi um of. . .“22 Kosningarétt vildi Jón hafa tiltölulega almennan, en hann sá ekkert því til fyrirstöðu að öllum yrði „leyft að kjósa sem myndugir eru (25 ára), og bú- fastir á landinu, ef þeir hafa ekki liðið neitt mannorðstjón fyrir laganna dómi.“ Um kjörgengi vildi hann hafa sömu reglur hvað varðaði aldur og eignir, því „vér verðum að gæta, að vér sízt útilokum þá fyrir fátæktar sak- ir, sem með viti sínu og kunnáttu mættu vinna hið mesta gagn . . .“23 I þessari fyrstu pólitísku draumsýn Jóns sá hann þingið fyrir sér sem allt annað og meira en rómantískt miðaldaþing. Þrátt fyrir helgi minninganna átti Alþingi hið nýja ekki að verða Alþingi hið forna endurreist, enda gerði framþróun í stjórnskipunarmálum slíkt ómögulegt. Jón vildi byggja á „Ci- vilisations Forudsætning“ skrifaði hann Gísla vini sínum Hjálmarssyni um sama leyti og greinin um Alþingi birtist í Nýjum félagsritum. „Þessi barb- aríis gullöld er nú einu sinni liðin, og kemur aldrei aptur, og að vilja repro- ducera hana er fásinna mesta og ómögulegt. . .“24 Máli sínu til stuðnings nefndi hann sjálfstæði dómsvaldsins sem fengist hafði með stofnun Lands- yfirréttarins og að hans mati var algert óráð að færa það vald aftur til Al- þingis.25 Af þeim sökum mótmælti hann af hörku hugmyndum Tómasar Sæmundssonar - og þar með reyndar einnig upprunalegum hugmyndum konungs - um þjóðlegt þing, sem yrði líkast því sem verið hafði á Þingvöll- um til forna. „Hverr mundi verða Njáll að viti, þó hann klæddi sig eins og Njáll? Ætli það þyrfti ekki annað enn búa sig einsog Gunnarr á Hlíðar- enda, og taka atgeir í hönd sér, til að verða einsog hann?“, spurði Jón í annarri grein sinni um Alþingi sem birtist árið 1842, og hæddist þannig að skoðunum þeirra sem vildu leita til horfinnar fortíðar að fyrirmyndum fyrir framtíðarskipulagi íslands.26 Þvert á móti átti Alþing hið nýja að ryðja nú- tíma þjóðfélagi braut á íslandi og því hlaut það að vera staðsett í höfuðstað íslendinga, Reykjavík. Rök hans fyrir þingstaðnum voru þau að landinu væri nauðsynlegt að hafa eitt „centrum“ eins og hann kallaði það, eða mið- stöð í stjórn landsins, lærdómi og iðn, sem auk þess þjónaði sem samgöngu- staður milli íslands og útlanda, en það taldi Jón „vort helzta meðal til að geta fylgt tíðinni og öðrum siðuðum þjóðum . . ,“27 í júlíbyrjun árið 1845 kom Alþingi hið nýja saman í fyrsta sinn í Reykja- vík. Jóni hafði orðið að ósk sinni hvað varðaði þingstaðinn, enda munu margir íslenskir embættismenn, minnugir lokadaga Alþingis hins forna,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.