Andvari - 01.01.1953, Blaðsíða 45

andvari
Á mótum gamals tíma og nýs
41
80% þjóðarinnar á landbúnaði, en 6—7% af sjávarafla. Er þá
líka augljóst, að mikill liluti sjávaraflans og þess liagnaðar, er
af honum varð, hefir runnið til landbúnaðarins, að því leyti sem
bonum var ekki varið til aukningar útgerðinni. Er þetta um leið
skýring á því, að landbúnaðurinn gat framfleytt sívaxandi mann-
fjölda, er nam 48—49 þús. manns fram um miðja öldina, og að
vísu við betri og tryggilegri lcjör en löngum áður, sem enn skal
sýnt verða. En að sjálfsögðu hafði búnaðurinn einnig tekið nokkr-
um framförum á þessu tímabili og skal nú stuttlega að því
vikið.
Á síðara hluta 18. aldar gerði ríkisstjórnin með ráði og at-
beina helztu áhrifamanna á íslandi allgagngera tilraun til þess
að koma frarn umbótum í atvinnumálum landsmanna. Með stofn-
un Nýju innréttinganna 1751—1752 að forgöngu Skúla Magnús-
sonar, með fjárstyrk frá ríkisstjóminni, var stefnt að marghátt-
uðum umbótum og nývirkjum í flestum atvinnugreinum, fyrst og
fremst í iðnaði (vefsmiðja, veiðarfæragerð, skinnaverkun, brenni-
steinshreinsun o. fl.), en einnig í landbúnaði (garðyrkja og jarð-
rækt önnur, kynbætur sauðfjár) og sjávarútvegi (þilskipaútgerð,
báta- og skipasmíði, notkun nýrra veiðarfæra, saltgerð, nýjungar
í fiskverkun). Flest fór þetta meira eða minna í handaskolum og
]águ til þ ess ýmsar ástæður. Grimm og langvinn harðindi 1752—
1757 ollu hér miklu urn, en því næst barst hingað skæð fjár-
sýki með kynbótafé sumarið 1761, er olli geigvænlegu tjóni á
sauðfé í miklum hluta landsins, svo að til auðnar þótti horfa.
^iðnám hófst 1770 með rannsóknum landsnefndarinnar fyrri á
högum þjóðarinnar, er leiddi til róttækra aðgerða í baráttunni
§egn fjársýkinni, sem lauk með fullurn sigri 1779. Jafnframt
hófst ríkisstjórnin handa um aðgerðir til umbóta á nýjan leik,
m- a- með setningu nýrra laga, er stefnt var að því að koma
Iram á fremur skömmum tíma gagngerðum umbótum í jarðrækt
°g retta landsbyggðina við eftir brun undanfarinna áratuga (jarð-
ræktarlög og nýbýlalög 1776). Með aðgerðum þessum, samfara
fyrirheitum um fjárframlög og verðlaun frá ríkisstjórninni og