Andvari - 01.01.1953, Side 52

48
Þorkell Jóhannesson
andvari
vinnuaflsins milli búnaðar og sjávarútvegs því, að jarðirnar voru
vanræktar. Hér var margt til tafar. Hn mikið hafði áunnizt og
meira stóð til.
Sú kynslóð, sem stóð í broddi lífs síns 1835 og fram urn
miðja öldina, var hin fyrsta kynslóð á íslandi um langan aldur,
sem átti því láni að fagna að finna krafta sína vaxa við batn-
andi efnahag og öðlast svigrúm fyrir þessa krafta. Mikils var vert
urn eflingu bjargræðisveganna, fengsælli útveg og auðugri bú.
En mestu máli skipti, að þjóðin var tekin að ranka við sér, fæð-
ast á ný til lifandi heildar. Um langan aldur hafði ísland naum-
ast lifað nema í kvæðum nokkurra skálda, í hjarta örfárra stjórn-
málamanna og umkomulausra fræðimanna og stúdenta. Þjóðin
var moluð niður í einstaklinga, sem áttu sér enga stærri heild
en heimahreppinn. Sjálft landið var aðeins hluti af annarri heild,
ríkinu, og í raun og veru aðeins óljóst hugtak, sem stöku sinnum
ónáðaði fáeina skrifstofumenn suður í Kaupmannahöfn til vafa-
samra bréfagerða. Það er í sjálfu sér örðugt að gera sér grein
fyrir þeirri breytingu, sem hér verður: Hún líkist því, sem í
ævintýrum greinir um lausn úr álögum. Árið 1835 táknar hér
ekkert sérstakt. Það er að vísu fæðingarár mesta athafnamanns
þjóðarinnar á ofanverðri öldinni og fram um aldamótin 1900,
Tryggva Gunnarssonar, og andríkasta skáldsins, Matthíasar
Jochumssonar, en enginn veit að hverju gagni barn verður og
sízt árið, sem Ijær þeim sitt fyrsta ljós. Meiri tíðindi rnyndi það
teljast, að á þessu sumri birtist 1. árgangur Fjölnis, og um
haustið mættu fulltrúar af íslands hálfu á stéttaþingi í Hróars-
keldu til skrafs og ráðagerða um almenn mál. Hvort tveggja
var nýstárlegt. Fáum árum fyrr hafði ungur stúdent í Kaup-
mannahöfn, Baldvin Einarsson, borið fram hugmyndina um ser-
stakt fulltrúaþing á íslandi, Alþingi endurreist. Nú var Baldvin
dáinn, en Fjölnismenn höfðu reist við merki hans. Á þessu
sumri hafði hin brennandi herhvöt Jónasar Hallgrímssonar, ís-
land, farsælda frón, bergmálað í hjörtum fjölda íslendinga, er
áður höfðu lítt eða ekki leitt hugann að því líku efni. Tómas