Andvari - 01.01.1947, Síða 39

andvari
Manntalið 1703
35
ár. Aflur á móti er mér ekki kunnugt um neitt almennt lands-
manntal í Evrópu, er sé eldra en manntalið 1703. í Noregi
voru þó tekin manntöl bæði 1664—66 og 1701,1) og voru þau
nieð nöfnum (eða að minnsta kosti hið síðara), en þau náðu
aðeins yfir sveitirnar, en slepptu kaupstöðunum, enn fremur
tóku þau aðeins með karlmenn, en slepptu kvenfólki (nema
ekkjuin, sem stóðu fyrir búi), og líka var sleppt öllum drengj-
um innan 12 ára í fyrra skiptið, en innan eins árs í síðara
skiptið. Auk þess er mikið af manntalslistunum glatað, svo
að geta verður í eyðurnar. Þessi manntöl þola því engan sam-
anburð við íslenzka manntalið 1703, sem nær til allra lands-
manna, og hefur auk þess geymzt svo vel, að ekki vantar einn
einasta hrepp.
Þar sem allar manntalsskýrslurnar frá 1703 hafa nii verið
birtar á prenti, rná þar fá ýinsa fræðslu um einstalca menn
frá þeim tíma, svo og einstaka bæi og sveitir, en til þess að
vinna úr því ábyggilegan fróðleik um fólkið í heild, verður
uð telja saman hin einstöku atriði og gera yfirlitstöflur um
þau. Það hefur Hagstofan nú líka gert, og mun hún væntan-
lega gefa út um það sérstakt hefti, ef annir prentsmiðjunnar
leyfa það. En hér skal drepið á nokkur lielztu atriði, sem þar
koma til greina.
Það fer auðvitað ekki hjá því, að í manntalinu séu ýmsar
villur, en það er alveg óvíst, að það lcveði meir að sliku í því
heldur en í síðari thna manntölum. Pétur Zóphóníasson, sem
var nákunnugur manntalinu2) og stoð min og stytta við út-
gáfu þess, hefur gert skrá um þá, sem hann hefur fundið á
fleirum en einum stað í manntalinu. Eru það alls um 500
manns. Rúmlega þriðjungur þar af eru sveitarómagar í tveim
breppum á landinu (Kleifahreppi í Skaftafellssýslu og Stokks-
eyrarhreppi), sem taldir eru bæði á bæjunum, þar sem þeir
1) Tallik Lindstöl: Mandtallet i Norge 1701. Kria 1887. T. H. Aschehoug:
Folkemcngde og jordbrug i Norges landdistrikter i det syttende og attende
aarhundrede. Kria 1890.
2) Hann tók þannig afrit af mikluin hluta manntalsins til eigin afnota,
cr hann var í Kaupmannahöfn 1915.