Andvari - 01.01.1947, Page 56

52
Barði Guðmundsson
ANDVARI
fallið niður í bókinni „Á Njálsbúð“. Nafngiftir þessar eru
stórmerkilegar og hvetja til nýrra rannsókna á Njálu. Skýtur
þá skökku við, ef ekki má eitthvað af þeim læra. Að minnsta
kosti má augljóst vera, að hugur höfundar hefur dvalið við
atburði eigin samtíðar, er hann gaf stýrimönnum sínum nöfn.
Nafnavalið er og í sjálfu sér ágætt og órækt dæmi uin efnis-
meðferð hans og viðhorf til söguritunar, þá er hann samdi
Njálu. Liggur nú beint við að athuga, hvað vitað er um stýri-
mennina Kolbein svarta, Eyjólf auðga, Bárð Hallröðarson, Hall-
varð gullskó og Ólaf af Steini.
Kolbeins svarta hefur verið getið í riti, sem virðist aðallega
hafa fjallað um bræðurna frá Valþjófsstöðum, Odd og Þor-
varð Þórarinssonu. Stuttir þættir úr þvi finnast í Sturlungu.
í einum þeirra er greint frá heimför Sæmundarsona,
Filippusar og Haralds, haustið 1251. Þar er komizt þannig
að orði: „Fóru þeir í skip með Kolbeini svarta og Skeggja
hvíta og sigldu í haf og liöfðu langa útivist. Og drottinsdag
fyrir Mikjálsmessu sigldu þeir austan fyrir Minþakseyri og
svo vestur fyrir, og stóð Haraldur á búlkabrún og skipaði land.
Hvessti þá svo veðrið sem á leið nóttina, og það veður gerði
mánudag, svo að skipið leysir undir þeim. Hlupu menn þá í
bát og týndust þeir allir.“ Annað er ekki kunnugt um hinn
sannsögulega Kolbein svarta, sem fórst úti fyrir Skaftafells-
sýslu mánudaginn 25. september 1251, og víkur nú sögunni
að alnafna hans, Kolbeini svarta Njáluhöfundar.
Þá er Kári Söhnundarson fór að eltast við brennuinenn í
útlöndum, tók hann sér far með Kolbeini svarta. „Hann var
orkneyskur maður og aldavinur Kára og var hinn vaskasti
maður. Hann tók við Kára báðum höndum og kvað eilt skyldi
yfir þá báða ganga.“ Þeir félagar létu út frá Eyrum og héldu
til Friðareyjar. Þar tók á móti þeim maður að nafni Dáviðui'
hvíti, sem einnig var hinn mesti vinur Kára. Voru þeir Kol-
beinn svarti hjá honum um veturinn. Um vorið héldu „þe,r
Kári og Kolbeinn og Dáviður hvíti til Hrosseyjar". Síðan sigldn
félagarnir til Kataness „og fóru upp í Þrasvík til göfugs manns,
er Skeggi hét, og voru með honum mjög lengi“. — „Kári Söl-