Menntamál - 01.04.1961, Blaðsíða 51

MENNTAMÁL
41
væðing aflétti öllu vinnustriti og auki framleiðsluafköst-
in nær takmarkalaust. Draumurinn um þúsundáraríki vel-
megunar og hamingju sýnist aldrei hafa haft meiri skil-
yrði til að rætast.
En höggormurinn hlykkjast enn um aldingarðinn. Hinni
stórkostlegu aukningu framleiðslu og auðs er að miklum
hluta varið til vígbúnaðar sem hefur yfir að ráða skelfi-
legri múgmorðstækjum en orð fá lýst. Mannkynið skelfur
á beinunum af ótta frammi fyrir þeirri firnaorku sem það
hefur leyst úr læðingi. Jafnframt viðgengst enn sú himin-
hrópandi smán að meiri hluti mannkynsins þjáist af sí-
felldum skorti og fáfræði. Þverstæðurnar í hinum mikla
harmleik mannkynsins hafa aldrei virzt fáránlegri en nú:
annars vegar of mikil fólksfjölgun, hins vegar of mikil
framleiðsla. Þær kalla fram jafnt kvalalosta þess sem
sjálfseyðingarfýsn í óhugnanlegri mynd en nokkru sinni
fyrr. Ástríðurnar ýmist fuðra upp sem í dauðadansi elleg-
ar slokna út í tómleika. Þórdunur véltækninnar láta í eyr-
um ýmist sem sigurhljómur eða helreið. Taugarnar titra
eins og þandir strengir, sem stundum virðast bíða þess
eins að bresta.
Slíkt er þá hið alþjóðlega andrúmsloft, sem nú flæðir
inn yfir íslenzkt þjóðlíf. Þar við bætist að sjálft hefur það
sízt farið varhluta af hinum ytri stökkbreytingum nútím-
ans. í samanburði við einangrun og kyrrstöðu fyrri tíma
er eins og vér séum búnir að eignast allan heiminn og mörg
þúsund ár séu liðin síðan um aldamót. Á því stutta tíma-
bili höfum vér umskapast úr blásnauðri bændaþjóð í auð-
uga þjóð fiskiveiða og iðnaðar. Fólk streymir til bæja og
kaupstaða stórum hraðar en viðkomunni nemur. Bændur
eru vart orðnir nema fimmtán af hverju hundraði lands-
manna. í stað skorts og torfhreysa er víðast komin gnægð
nauðsynja og glæstur húsakostur. Samgöngur fara síbatn-
andi á sjó og landi og flugið hefur bætzt þar við með sín
daglegu tengsl við umheiminn. Alþýðufræðslu og æðri