Menntamál - 01.04.1961, Blaðsíða 16

6
MENNTAMÁL
andi staðreyndir, sem við verðum að horfast í augu við,
ef við viljum vita og skilja stöðu okkar. Það traust og hald,
sem til þess þarf, að lifa eða deyja, sækjum við ekki í út-
lönd. Þar er, eins og skáldið segir í nokkuð öðru sambandi,
„ekkert skjól.“ Öryggi sækjum við ekki þangað.
Frumstæðasta ytra öryggi — lífið sjálft — eigum við
að vísu undir friðsamlegri sambúð þjóðanna, byggðri á
lögum og rétti, og það er fjarri mér að gera lítið úr því
öryggi eða þeim, sem reyna að tryggja okkui það. En
innra öryggi — sjálfstraust, sjálfsvirðingu, meðvitund
um skyldur okkar og hlutverk — þetta tekst okkur seint
að skapa, ef við eigum ekki annað til að byggja það á en
það mat, sem heimurinn leggur á okkur eftir höfðatölu eða
framleiðsluvísitölu. Hve seintekið öryggið er eftir þeirri
leið sést vel á því, hve oft okkur sárnar erlend fákunnátta
um hagi lands og þjóðar og enn betur á því, hve sárt
okkur sárnar hún. Enda kaupum við slíkt öryggi iðulega of
dýru verði, látum ginnast af svikinni vöru. Einstæðings-
skapur okkar og öryggisleysi koma glöggt fram í mis-
notkun og ofnotkun orðsins 1 slandsvinur, þótt skylt sé að
minnast með þakklæti þeirra, sem bera það sæmdarnafn
með sæmd. Landkynning má nú næstum heita kjörorð
þjóðarinnar. Eflaust er landkynning af ýmsu tagi þörf og
nauðsynleg, og það ekki einungis vegna þeirra tekna,
sem hún kann að afla landinu. Án vináttu og skilnings
annarra þjóða erum við illa á vegi staddir. Samt má segja
það án vanþakklætis, að enn meira virði en skilningur ann-
arra er skilningur okkar sjálfra.
í fullri auðmýkt, og minnugur þess, að enginn — hvorki
einstaklingur né þjóð — er sjálfum sér nógur, vildi ég
mega segja, að sjálfstraust og sjálfsvirðingu eigum við
að lokum undir okkur sjálfum. Þjóðinni er líkt farið og
þeim manni, sem lítið á undir sér en finnur djúpt til gildis
síns og virðingar sem einstaklingur. Hann hlýtur að finna,
hve ófullnægjandi er sá mælikvarði, sem þjóðfélagið al-