Menntamál - 01.04.1961, Side 60

50 MENNTAMÁL
enda, að hve miklu leyti mætti nota íslendingasögurnar
sem uppeldistæki1'.1)
Uppeldisgildi skáldskapar og tilgangur uppeldis.
Er ræða skal uppeldisgildi skáldskapar, liggur hendi
næst að skilgreina þau fyrirbæri, sem hér er um að ræða:
Uppeldi og skáldskap. Næsta skref er svo það að gera sér
grein fyrir hlutverki uppeldisins, eðli skáldskaparins og
tengslum þeirra. Meginspurningin er því: Að hve miklu
leyti og með hverjum hætti getur skáldskapur haft uppeld-
islegt gildi?
Flestir telja hlutverk uppeldisins vera fólgið í mótun
skapgerðarinnar. Til þess að gera sér grein fyrir hinum
uppeldislegu forsendum, verður að reyna að ákveða nánar,
hver sú skapgerð er, sem sótzt er eftir að ná.
Það er sérstætt fyrir tilveru mannsins og eðli, að hann
lifir ekki hugsunarlaust eins og skynlaus skepna, hann er
gæddur viti, samvizku og sómatilfinningu og leitast við
að finna lífi sínu tilgang. Frá upphafi vega hefur þessa
tilgangs verið leitað. Sú leit hefur fundið heimsskoðanir,
trúarbrögð og listastefnur, heimspeki og guðfræðikerfi.
Hversu mjög sem mennirnir hafa leitazt við að nálgast
tilgang lífsins, að sí-nýjum leiðum og frá nýjum forsend-
um, þá verður hann ekki skilgreindur til hlítar, heldur lif-
ir hann í hugboði manna sem óljóst þráð markmið að baki
allra hluta. .. .
Sérhver maður stendur einn andspænis þessu æðra mark-
miði og þó tengdur liföndum, öldum og óbornum í þrá sinni.
Þessi skilgreining á eðli mannsins ákvarðar jafnframt
1) Ritgerðinni fylgja mörg sýnishorn af stílum nemenda. H6r
verða sýnishornin ekki birt, en höfundur telur sér skylt að afmarka
þegar í upphafi það markmið, sem ljær íslendingasögunum upp-
eldisgildi. í öðrum kafla gerir höfundur grein fyrir þeirri reynslu,
er hann öðlaðist við að kenna Grettissögu. Ennfremur gerir hann
grein fyrir ritgerðum nemendanna, og liversu úr þeim var unnið.
Þýð.