Menntamál - 01.04.1961, Blaðsíða 78

68
MENNTAMÁL
er ég mikilvægasti hluti þjóðfélagsins, og fyrir sjálfum
þér ert þú sjálfur mikilvægastur.
Öllum er léður mannlegur hugur, og hann er hinn sami
með okkur öllum. Ég held, að mikilmenni hafi aldrei átt
örðugt með að skilja þetta. Lincoln átti ekki örðugt með
að skilja, að allir menn hefðu mannlegan hug. Takið eftir,
hvernig hann skrifaði samferðamönnum sínum. Hann
gerði ráð fyrir, að hugur þeirra væri sem hugur sjálfs
hans, og það gekk eftir.
Góður kennari trúir því, að allir nemendur hans hafi
góðan hug, a. m. k. jafn góðan og hann sjálfur hefur, ef
ekki betri. Það er mesti kostur kennara að trúa því í al-
gerri, barnslegri einfeldni, að nemendur hans séu dásam-
legir, og honum mun verða að trú sinni.
Jafnréttiskenningin er tignust allra kenninga. En ekki
er auðvelt að skilja hugsjón jafnréttisins, nema maður
geri sér grein fyrir þeirri einu forsendu, sem gerir hana
skiljanlega, en það er, að okkur er einn þáttur sameigin-
legur, að öllum er gefinn sams kyns hugur í krafti hans.
Það er hann, sem gerir hvern mann að sérstæðum ein-
stakling, hæfan til bess að vera borinn saman við aðra,
sem eru góðir og frjálsir. Og líkjast hverir öðrum í hvoru
tveggja.
Hver einstaklingur verður með einhverjum hætti að
uppgötva hug sinn og leysa úr viðjum. Og hann verður að
gera þetta sjálfur. Enginn getur hjálpað honum til þess
fram yfir það, sem uppeldi og menntun gera. Og menntun-
in er nú einu sinni til þess.
Hamingja einstaklingsins verður ekki skilin frá ham-
ingju og heill annarra manna. Ráð verður að gera fyrir
því, að ekki rekist á heill samfélagsins og heill einstaklings-
ins í góðu samfélagi. Enn fremur verður að gera ráð fyrir
því, að sérhver einstaklingur fallist á það viðhorf, að hann
trúi því, að ekki sé neinn raunverulegur munur á ham-
ingju hans og hamingju og heill hvers annars manns.