Menntamál - 01.04.1961, Blaðsíða 92

82
MENNTAMÁL
skrifaðar af meira listfengi á íslandi en nú (sbr. t. d. Jónas Árna-
son). Og livaða afstöðu, sem menn kunna að hafa til ungra skálda,
verður þó að viðurkennast, að þau hafa borið fram helztu nýjung-
ina í íslenzkum bókmenntum síðustu tuttugu úra.
Þá verða það að teljast kyndug vinnubrögð, að láta frá sér fara
bókmenntasögu tveggja alda án þess að nokkurra heimildarrita sé
getið eða nokkur tilraun gerð að benda mönnum á víðtækari
fræðslu um efnið. Er það vonandi eins dæmi í veraldarsögunni.
Eins og minnzt hefur verið á áður, er samning íslenzkrar bók-
menntasögu vandasamt verk, ekki síður, þótt í ágripi sé. Það ætti
að mega gera þá kröfu til þeirra manna, sem veita bókaútgáfu ríkis-
ins forstöðu, að vinnubrögð af þessu tagi endurtaki sig ekki. Bók-
menntasöguágrip lianda skólum verður ekki samið svo í lagi sé, nema
samvinna margra aðila komi til, og ekkert væri eðlilegra en að um-
sjónarmaður slíkrar útgáfu væri prófessor í bókmenntum við Há-
skóla Islands. Ef það kotungssjónarmið, sem ríkt hefur í sumum
efnum í garð íslenzkra fræða og bókmennta á síðustu árum, á ekki
að verða fast einkenni á menningarlífi 20. aldar, verður þegar að
hefjast handa um eitthvað af þeim verkefnum, sem fyrir löngu eru
orðin aðkallandi. Útgáfufyrirtæki ríkisins liafa yfir nokkru fé að
ráða, og því á ekki að sóa í hæpna eða lítt þarfa litgáfustarfsemi,
meðan önnur og stærri verkefni bíða úrlausnar.
I formála fyrir 3. prentun íslenzkrar lestrarbókar (Sigurður Nor-
dal) er þess getið, að fyrirliugað sé ágrip af íslenzkri bókmennta-
sögu, sem miðað sé við efni lestrarbóka handa framhaldsskólum. Þarna
er einmitt bent á réttu leiðina. Bókmenntasaga lianda skólum á að
vera miðuð við ákveðnar lesbækur, annars er liætt við, að hún missi
marks að einhverju leyti. En livað hefur orðið af þessari hugmynd,
mætti maður gerast svo djarfur að spyrja? Gleymdist hún kannski í
skálaglaumi undanfarandi veltiára, meðan við vorum að óska sjálf-
um okkur til hamingju með hernámsgróðann?
Ef ég man rétt, hafa íslenzkukennarar óskað eftir því, að lesbækur
unglinga- og gagnfræðastigsins yrðu endurskoðaðar. Samning bók-
menntasögunnar á að fara fram jafnhliða því verki.
Á fátæktarárum okkar samdi Sigurður Guðmundsson, síðar skóla-
meistari, ágrip af forníslenzkri bókmenntasögu (2. útg. 1930) —
merka bók, þótt stutt væri. Því skal ekki trúað að óreyndu, að fræði-
mönnum vorum nú renni ekki blóðið til skyldunnar, ef fjárveit-
ingavaldið lætur sinn hlut ekki eftir liggja. Og til hvers eru háfleygar
ræður um þjóðerni, bókmenntir og uppeldi æskunnar, ef undirstað-
an að bókfræðslu hennar er ekki vönduð eins og kostur er á?
Ingólfur Pálmason.