Menntamál - 01.04.1961, Blaðsíða 86

76
MENNTAMÁL
BÓKAFREGNIR
Örn Snorrason: ÍSLANDSSÖGUVÍSUR.
Bókaúgáfan Norðri. 1959.
Skólafólk hefur lönguni neytt ýmissa bragða til þess að festa sér
námsefni í minni. Algengast er að ríma efnið, því að sú reynsla er
gömul, að kvæðin hafa þann kost með sér, að þau kennast betur
og lærast ger en laust mál. Margir hafa því spreytt sig á að setja
saman minnisvísur,- sumir lianda sjálfum sér einum, aðrir lianda
öldunt og óbornum, sem í sömu sporum eiga eftir að standa. Til
eru gamlar minnisvísur, sem hvert mannsbarn kann og mega heita
hluti af menningararfi þjóðarinnar. Ut hafa einnig komið minnis-
vísur, sem eru svo klúðurslegar, að illmögulegt er að læra þær, og
það eru víst ekki vel heppnaðar minnisvísur. Íslandssöguvísur Arn-
ar Snorrasonar, sem eru tilefni þessarar litlu umsagnar, minnisvísur
úr sögu landsins, hafa þann meginkost að vera auðlærðar, margar
þeirra festast fyrirhafnarlaust og sjálfkrafa í minni, af því að þær eru
smellnar og hnyttnar.
Annars eru það ekki ýkjur, að sá stofnar sér í mikinn liáska, sem
tekur sér fyrir hendur að yrkja minnisvísur handa öðrum. Honum
er sá vandi á höndum að koma sem mestu efni fyrir í sem fæstum
orðum og þrengstum bragarhætti, steintroða minnsta pokann, sem
hægt er að komast af með. Og hann verður að troða snoturlega. Það
er engin kúnst að krækja alls konar orðaleppum utan um tiltekið
efnisatriði einhvern veginn og einhvern veginn og kalla það minn-
isvísu. Minnisvísnahöfundur, sem vandur er að virðingu sinni, get-
ur ekki verið þekktur fyrir meiningarlausa hortitti, sem koma eins
og fjandinn úr sauðarlegg. Ef hann neyðist til að nota eitthvað sem
kalla mætti hortitti — og seint mun hann komast með öllu hjá slíkri
holufyllingu — þá dulbýr hann þá og fær þeim það hlutverk að minna
á eitthvað, scm varðar meginefni vísunnar. Meginkrafan til minnis-
vísu er þessi: Vísan verður að vera full af efni, sem allt lýtur að því
sama, gjarnan yljuð af góðlátlegri glettni, þar til og með liðlega
vaxin og lögulega til fara, laus við subbuskap og klúður, þótt aldrei
nema hún sé minnisvísa og þykist ekki vera skáldskapur.
Hvernig hefur Erni Snorrasyni tekizt í Íslandssöguvísum sínunt
að svara þessari kröfu? Að mínum dómi vel, oft ágætlega. Vísurnar