Heima er bezt - 01.12.1962, Blaðsíða 19

Blaðað í nýjum
H.E.B.
bókum
Ólafur Jónsson:
Úr bókinni
DYNGJUFJÖLL
OG ASKJA
Föstudaginn 20. okt. sáust gufubólstrar yfir Dyngjufjöllum
frá Baldursheimi í Mývatnssveit. Hvort því hefur valdið sér-
lega gott skyggni eða hvort þá hafa orðið þar einhver umbrot
er þó ekki vitað. Þann 24. okt. flaug Tryggvi Helgason með
nokkra farþega inn yfir Öskju. Sáu þeir þá glöggt sprengigíg-
inn Hrekk, og virtist þeim hann tugir metra í þvermál. Gufu-
gos, um 200 m hátt, varð í gígnum, meðan þeir voru yfir
Öskju en engin föst efni sáu þeir í gosinu.
Nú tekur rás atburðanna í Öskju að örfast. Fimmtudaginn
26. okt. sjást úr farþegaflugvél, er flaug ofar skýjum milli
Reykjavíkur og Akureyrar, gosstrókar miklir stíga upp i gegn-
um skýjaþykknið í stefnu á Dyngjufjöll. Um kl. 18.30 þenn-
an sama dag flugu tvær þotur frá Keflavíkurflugvelli yfir
Öskju. Sáu flugmennirnir þar mikið eldgos. Eldstrókarnir úr
gígunum risu í nokkur hundruð m hæð, en gosmökkur náði
allt að 20 þús. fetum. Hvítglóandi hraun streymdi eins og
stórfljót frá eldvörpunum. Sama kvöldið kl. 22.30—23.30 var
svo Björn Pálsson í flugvél sinni fullskipaðri farþegum yfir
Öskju. Þátttakendur í þessari för meðal annarra voru Agnar
Kofoed Hansen, flugmálastjóri, og dr. Sigurður Þórarinsson.
Þegar þeir komu norður um Hofsjökul sáu þeir eldrauða gos-
mekkina, og er inn yfir Öskju kom sáu þeir hvítglóandi eld-
súlurnar, um 1000 feta (rösklega 300 m) háar, sem stóðu upp
úr fjórum gígum rétt innan við Öskjuopið. Gosmökkurinn
reis eftir ágizkun í 20—25000 feta hæð. Austur um Öskjuop
beljaði glóandi hraunelfan með miklum hraða og hafði þeg-
ar náð ca 8 km lengd og virtist stefna suður með fjöllunum
í átt til Dyngjuvatns. Suður af eldvörpunum við Öskjuop
virtist annar gosmökkur lægri koma upp. Flaug þeim helzt í
hug, að hraun væri tekið að renna suður í vatnið. Svo var þó
ekki, en vegna mikils gufuútstreymis suður með fjallshlíðinni,
öskuryks frá gosinu, náttmyrkurs allt umhverfis og geysilegs
uppstreymis í nágrenni eldvarpanna, var mjög örðugt að fá
glögga og rétta hugmynd um það, sem þarna var að gerast eða
staðsetja einstök fyrirbæri af nokkurri nákvæmni. Það eina,
sem allir gátu skilyrðislaust orðið sammála um, var, að þetta
sjónarspil, er þarna bar fyrir augu, væri stórkostlegt og ægi-
legt.
Næsta dag, 27. október, er mikið flogið til eldstöðvanna.
Tryggvi Helgason mun þá hafa flogið þrjár ferðir. Lágskýj-
að var, en þó tókst Tryggva að smeygja sér undir skýjaþykkn-
ið inn í gegnum Öskjuop og ná allgóðum myndum af gosinu
og fá sæmilegt yfirlit yfir gosstöðvarnar og hraunrennslið.
Gígirnir sem gjósa þennan dag eru fimm og liggja í röð nokk-
urn veginn þvert á Öskjuopið. Austasti gígurinn gýs að stað-
aldri eldstólpa í um 400 m hæð, hinir gígirnir gjósa minna og
misjafnara. Hraunið stefndi i austur á Vikrafell og gizkaði
hann á, að það væri um níu km á lengd og virtist honum það
lengjast um 100 m á klukkustund. Miðja hraunsins var enn
rauðglóandi all langt frá eldvörpunum en fjærstu tungurnar
og jaðrarnir dökkir. Meðfram fjallshlíðinni suður frá Öskju-
opinu, þar sem gufan fyrst brauzt út, rauk mikið en engar
stórbreytingar virtust hafa orðið þar.
Jónas Jónsson frá Hriflu:
Úr bókinni
ALDAMÓTAMENN III
Um síðustu aldamót kom tæplega þrítugur guðfræðingur
að nafni Haraldur Níelsson frá prófi í guðfræði í Kaup-
mannahöfn. Hann settist að í Reykjavík og byrjaði að þýða
meginhluta Gamla testamentisins úr hebresku á íslenzku.
Heima er bezt a. 419