Heima er bezt - 01.12.1962, Blaðsíða 27

ÞATTUR ÆSKUNNAR
NAMSTJ
RITSTJORI
Menn, sem ég man
r IV. HARALDUR NÍELSSON
Afyrsta áratugi tuttugustu aldarinnar var minna
um héraðshátíðir og sumarskemmtanir en nú
á tímum, enda þóttu slíkar samkomur mikill
" viðburður, ef haldnar voru. Þá var ekki út-
varp, og síminn þekktist ekki á sveitaheimilum, en þó
bárust fregnir af skemmtisamkomum á einhvern undra-
verðan hátt um strjálbýlið. Það var eins og hlý vor-
golan flytti fregnina bæja í milli.-
Það var í júlímánuði sumarið 1908, sem sú fregn
flaug um mína heima-sveit, að halda ætti skemmtisam-
komu að Álftá í Hraunhreppi. Þetta þótti mikil ný-
lunda, og ákvað ungt fólk í Kolbeinsstaðahreppi að
sækja þessa skemmtun, enda var hún í næstu sveit. Frá
æskuheimili mínu, Snorrastöðum 1 Kolbeinsstaðahreppi,
að Álftá í Hraunhreppi eru réttir 20 km. Það er rösk-
lega tveggja tíma ferð lausríðandi, og hlakkaði eg mjög
til að fara í þessa för. Þá var engin bifreið til a Is-
landi, svo að allar slíkar skemmtiferðir voru farnar á
hestum. Var þá ánægjan mjög undir því komin að
reiðskjótinn væri fjörugur og góðgengur. Gæðingur-
inn var yndi og eftirlæti æskumanna a þeim dögum,
eins og hann er enn í dag, hjá þeim ungmennum, sem
eiga þess kost að kynnast hestum og njota eðliskosta
þeirra.
Ekki man ég nú neitt um skemmtiskrá þessa dags, en
tveir menn eru mér minnisstæðir frá þessari solríku
sumarhátíð. Það eru þeir Bjarni Ásgeirsson, síðar al-
þingismaður og ráðherra, og sr. Haraldur Níelsson síð-
ar prófessor.
Bjarni Ásgeirsson var óvenjulega bráðþroska og
glæsilegur ungur maður. Hann var þa 17 ara gamall,
en þrátt fyrir æsku sína, var honum falið að setja
skemmtunina. Hann ávarpaði fólkið nokkrum orðum,
og bað það að færa sig saman og setjast niður á mó-
ana, því að nú ætti Haraldur Níelsson að halda ræðu.
Aldrei held ég að ég hafi dáðst eins að ungum manni
og litið upp til hans, og Bjarna Ásgeirssonar þennan
• sólhlýja sunnudag. Hann var 17 ára að aldri, aðeins
tveimur árum eldri en ég, og hafði kjark og þor til
að ávarpa mannfjölda, eins og þaulvanur ræðumaður.
Þetta fannst mér þá ganga kraftaverki næst. — Nú
þykja það engin stórtíðindi, þótt ungir menn ávarpi
mannfjölda og stjórni stóru hófi.
Haraldur Níelsson hóf svo ræðu sína. Á þeim árum
var hann ekki orðinn jafn landsfrægur og hann varð
síðar. Eg vissi því lítið um hann, annað en það, að
hann væri hálærður guðfræðingur og væri bróðir bónd-
ans á Grímsstöðum, Hallgríms Níelssonar, og ætti
margt frændfólk á Mýrunum.
Ekki man ég glöggt efni þessarar ræðu, en ég tel að
hann hafi rætt um æskuár sín í héraðinu og þá miklu
breytingu, sem orðið hefði á ýmsum hlutum síðan.
Hann var þá 45 ára að aldri og hafði lítið dvalið á þess-
um slóðum frá æskuárum sínum. Man ég að hann sagði,
að klæðnaður og snyrtimennska hefði mjög breytzt til
batnaðar, og jafnvel gengju bændadætur nú með silki-
svuntur.
En það var ekki efni ræðunnar, sem sérstaklega hreif
mig í þetta sinn, heldur málhreimurinn og maðurinn
sjálfur. Manninum þeini gleymdi ég aldrei síðan. --
Árin liðu, og sjö árum síðar er ég kominn í Kenn-

fáÉflÉSMN ■ 3 / . B )''A / /M
- 1 Lf jwtttta WLmi jf
pSmk. ^MÍÍlÍiÍkÁ - ^